કૃષિક્ષેત્રના વિકાસ સાથે આયાત-નિકાસમાં ઉછાળો

આયાત અને નિકાસ પર જ પાક ઉત્પાદનના ભાવનો મદાર : દેશમાં ડુંગળી, કપાસ, મગફળી, ખાંડ, તલ અને મસાલા પાકોના ભાવમાં નિકાસના આંકના આધારે થતી વધઘટ : ૨૬,૩૯૨ કરોડ  રૃ.ની આયાતમાં વધારો : 4૨,૫૩૨ કરોડ રૃપિયાની નિકાસ વધી : ૨.૩૦ લાખ કરોડ રૃપિયાની નિકાસ થઈ : કોટન સંલગ્ન વસ્તુઓની નિકાસ થકી ૧૯,૮૧૨ કરોડ રૃપિયાની આવક મેળવતું ભારત ઃ ૨૦૧૨-૧૩માં ૮,૫૭૬ કરોડ રૃપિયાની ૨૭ લાખ ટન ખાંડની નિકાસ કરાઈ : દેશમાં પાકનો ભાવ નક્કી કરતો નિકાસનો આંક

દેશમાં આયાત અને નિકાસ કૃષિક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલું અભિન્ન અંગ છે. નિકાસ આંક પર જ પાક ઉત્પાદનના ભાવનો આધાર રહેલો હોવાથી પાકની નિકાસમાં વધારો થતાં ખેડૂતોને ઊંચા ભાવ મળતા હોય છે. દેશમાં કૃષિક્ષેત્રના વિકાસની સાથે આયાત-નિકાસના આંક પણ ઊંચકાઇ રહ્યા છે. ૨૦૧૧-૧૨માં ૮૨,૮૧૯ કરોડ રૃપિયાની ખેતીસંલગ્ન વસ્તુઓની આયાત અને ૧.૮૭ લાખ કરોડ રૃપિયાની નિકાસ થઇ હતી.  જ્યારે ૨૦૧૨-૧૩માં ૧.૦૯ લાખ કરોડ રૃપિયાની આયાત અને ૨.૩૦ લાખ કરોડ રૃપિયાની ખેતીસંલગ્ન ચીજવસ્તુઓની નિકાસ થઇ છે. દેશમાં ડુંગળી, કપાસ, મગફળી, ખાંડ, તલ અને મસાલા પાકોના ભાવો પર નિકાસનો આંક જ મુખ્ય આધાર રાખે છે. પરિણામે કૃષિવિભાગ પણ નિકાસ વધે તેવા પ્રયત્નો કરતો હોય છે
   
દે શમાંથી ખેતીસંલગ્ન ચીજવસ્તુઓની આયાત-નિકાસનો ગ્રાફ સતત ઊંચકાતો જાય છે. નિકાસ એ આજે પાક ઉત્પાદનના ભાવ પર મુખ્ય અસર કરે છે. જ્યારે ગુણવત્તાયુક્ત પાકના ઉત્પાદન અને ઓછા ઉત્પાદન વચ્ચે ખેતીસંલગ્ન ચીજવસ્તુઓની આયાત એ દર્શાવે છે કે કૃષિક્ષેત્રે પ્રગતિ હજુ અધૂરી છે. આયાત અને નિકાસ એ એક સિક્કાની બે બાજુ છે. નિકાસ કૃષિક્ષેત્રનો વિકાસ અને આયાત કૃષિક્ષેત્રની પડતી દર્શાવે છે. દેશમાં ખાંડ, ઘઉં, કપાસ, મસાલા અને ચાનું રેકોર્ડબ્રેક ઉત્પાદન છતાં કરોડો રૃપિયાના ખર્ચે વિદેશમાંથી આયાત કરવામાં આવે છે. દેશમાંથી સૌથી વધુ કરોડોનું હૂંડિયામણ સરકાર વેજિટેબલ ઓઇલની ખરીદીમાં ૬૧ હજાર કરોડ રૃપિયા અને કઠોળની આયાત પાછળ ૧૨,૭૩૮ કરોડ રૃપિયાનો ખર્ચ કરે છે. દેશમાં તેલીબિયાં પાકોનું ૩૩૦ લાખ ટન ઉત્પાદન થાય છે. આમ છતાં પામ ઓઇલ સહિતના વેજિટેબલ ઓઇલની ખરીદી માટે ૬૧ હજાર કરોડ રૃપિયાનો ખર્ચ થાય છે. આ ઉપરાંત કઠોળ પાકોના ઉત્પાદન માટે કૃષિવિભાગ દ્વારા પાયલોટ પ્રોજેક્ટ શરૃ કર્યો છતાં વધતી જતી વસતીને પગલે કઠોળની જરૃરિયાત વધતાં કઠોળની માંગને પહોંચી વળવા વર્ષે ૧૨,૭૩૮ કરોડ રૃપિયાના કઠોળની આયાત થાય છે.

     કૃષિક્ષેત્ર માટે નિકાસ દેશની પ્રગતિનો ચિતાર રજૂ કરે છે. કપાસ, મગફળી, ખાંડ, મસાલાપાકો, ગુવાર, જીરું અને તલ સહિતના પાકોમાં નિકાસનો આંક પાકના ભાવને અસર કરતો હોવાથી નિકાસ વધે તો સ્થાનિક માર્કેટમાં પાકના ભાવ ઊંચકાતા હોય છે. દેશમાં નિકાસ માટે પ્રયત્નોને પગલે નિકાસ આંક ૨૦૧૨-૧૩માં ૨.૩૦ લાખ કરોડ રૃપિયાએ પહોંચ્યો છે. ૨૦૧૧-૧૨માં ૧.૮૭ લાખ કરોડ રૃપિયાની ખેતી સંલગ્ન વસ્તુઓની નિકાસ થઇ હતી. જેમાં ચાલુ વર્ષે ૪૨,૮૦૫ કરોડ રૃપિયાનો વધારો નોંધાયો છે.  આમ, કૃષિક્ષેત્ર વિકાસ કરી રહ્યું છે. ૨૦૧૧-૧૨માં ઘઉંની નિકાસ ૧,૦૨૩ કરોડ રૃપિયા હતી. જ્યારે ૨૦૧૨-૧૩માં ૧૦,૪૮૮ કરોડ રૃપિયાના ઘઉંની નિકાસ કરાઇ છે. સૌથી વધુ નિકાસ આંક ટકાવારીમાં ઘઉંમાં વધ્યો છે. બાસમતી ચોખાની નિકાસમાં પણ રૃપિયા ૪,૦૦૦ કરોડ રૃપિયાનો વધારો નોંધાયો છે. ભારતમાંથી ૩૪ લાખ ટન બાસમતી ચોખાની નિકાસ કરાય છે. ઘઉંમાં પણ ૭ લાખ ટન નિકાસ સામે ચાલુ વર્ષે ૬૫ લાખ ટન ઘઉંની નિકાસ કરાઇ છે. ચાના ઉત્પાદનમાં પણ ભારત મોખરે હોવાથી ૪,૬૭૭ કરોડ રૃપિયાની ૨.૬૭ લાખ ટન ચા ની નિકાસ થઇ છે.

આ સિવાય ૨.૫૩ લાખ ટન કોફીની નિકાસમાં પણ દેશને ૪,૭૧૨ કરોડ રૃપિયાનું વિદેશી હૂંડિયામણ પ્રાપ્ત થાય છે. દેશમાં છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોથી ખેડૂતોમાં પ્રિય બનેલા ગુવારની નિકાસમાં પણ ભારતને ૨૧,૧૯૦ કરોડ રૃપિયાની આવક થાય છે. દરિયાઇ પ્રોડક્ટસની નિકાસ થકી પણ ૧૮,૮૩૩ કરોડ રૃપિયાની આવક મેળવે છે.  દૃ

દેશમાંથી આ વસ્તુઓની નિકાસ થઈ

કોમોડિટી                ૨૦૧૧-૧૨       ૨૦૧૨-૧૩

                        જથ્થો     રૃપિયા     જથ્થો     રૃપિયા

કઠોળ                 ૧૭૪     ૧૦૬૫    ૨૦૧     ૧૨૭૯

બાસમતી           ૩૧૭૮   ૧૫૪૪૯  ૩૪૫૬   ૧૯૩૯૧

ચોખા                 ૩૯૯૭   ૮૬૫૯    ૬૬૬૩   ૧૪૪૧૬

ઘઉં                    ૭૪૦     ૧૦૨૩    ૬૪૭૧   ૧૦૪૮૮

મસાલા               ૯૩૫     ૧૩૨૨૦  ૯૯૪     ૧૫૩૧૮

તલ                    ૩૮૯     ૨૬૪૧    ૨૯૯     ૨૮૮૧

મગફળી              ૮૩૨     ૫૨૪૬    ૫૩૫     ૪૦૬૫

ખાંડ                   ૨૭૪૧   ૮૭૬૬    ૨૭૯૪   ૮૫૭૬

મરી                   ૯૭૨     ૧૬૫૮૪  ૯૬૪     ૧૮૮૩૩

કપાસ                 ૨૦૦૩   ૨૧૬૨૪  ૨૦૧૪   ૧૯૮૧૨

કુલ                    -           ૧૮૭૬૦૯   -         ૨૩૦૪૧૪          

નોંધઃ જથ્થામાં ૦૦૦ ઉમેરવા, જથ્થો ટનમાં, રૃપિયા કરોડમાં છે.

ભારતમાં આયાત થતી ખેતી સંલગ્ન વસ્તુઓ

કોમોડિટી               ૨૦૧૧-૧૨       ૨૦૧૨-૧૩

                        જથ્થો     રૃપિયા     જથ્થો     રૃપિયા

કઠોળ                 ૩૩૬૪   ૮૯૩૧   ૩૮૩૭   ૧૨૭૩૮

ધાન્ય                  ૧૫        ૩૦        ૪૫        ૧૧૦

દૂધ                    ૬૩.૦૮  ૧૦૩૭   ૫.૩૪    ૧૦૭

કાજુ                   ૮૦૯     ૫૩૩૮   ૮૯૨     ૫૩૩૧

મસાલા               ૧૨૮     ૨૧૯૦   ૧૫૩     ૨૫૮૯

ખાંડ                   ૯૯        ૩૧૩     ૧૧૧૪   ૩૦૭૧

વેજિટેબલ           

ઓઇલ              ૮૪૪૫    ૪૬૨૫૫  ૧૧૦૧૨  ૬૧૧૦૬

કપાસ                 ૭૭        ૧૦૫૯   ૨૩૧     ૨૪૬૪

શણ                   ૧૮૧      ૪૪૯     ૧૪૮     ૩૭૦

કુલ                    -           ૮૨૮૧૯   -          ૧૦૯૨૧૧

નોંધઃ જથ્થામાં ૦૦૦ ઉમેરવા, જથ્થો ટનમાં, રૃપિયા કરોડમાં છે.

રાજ્યમાંથી ૨૧ દેશોમાં થતી નિકાસ

ગુજરાતમાંથી થતી નિકાસના ઉલ્લેખમાં ખેતી સંલગ્ન વસ્તુઓમાં કેસર કેરી, કપાસ, તલ, કેળાં અને જીરુંનું નામ અગ્રેસર છે. આ પાકો રાજ્યને કરોડો રૃપિયાનું વિદેશી હૂંડિયામણ કમાવી આપે છે. રાજ્યમાંથી સૂકવેલી ડુંગળી સહિત તેલીબિયાં પાકોની મોટાપાયે નિકાસ કરવામાં આવે છે. ઉપરાંત ગુજરાત ૨૬ દેશોમાંથી ચીજવસ્તુઓની આયાત અને ૨૧ દેશોમાં ચીજવસ્તુઓની નિકાસ કરે છે. ઘી, રૃ, તેલીબિયાં, અનાજ વગેરેની બાંગ્લાદેશ, ઇન્ડોનેશિયા, કોરિયા, હોંગકોંગ, હંગેરી, મલેશિયા, શ્રીલંકા, તાઇવાન, ચેકોસ્લોવિયા, ઇજિપ્ત અને જાપાન તેમજ ઇરાની અખાતના દેશો સિંગાપુર, થાઇલેન્ડ, ઇરાન, બેલ્જિયમ, જર્મની, રૃમાનિયા, રશિયા, કેનેડા સહિત થાઇલેન્ડ વગેરે દેશોમાં રાજ્યમાંથી ચીજવસ્તુઓની નિકાસ કરાય છે. રાજ્યમાંથી ગલ્ફ દેશોમાં પણ કેળાંની મોટાપાયે નિકાસ કરવામાં આવે છે. 

દેશની આયાત-નિકાસની તુલના

વર્ષ          આયાત            નિકાસ

૧૯૯૦-૯૧  ૧,૨૦૫      ૬,૦૧૨

૨૦૦૦-૦૧  ૧૨,૦૮૬    ૨,૦૧,૩૫૬

૨૦૧૦-૧૧  ૫૭,૩૩૪    ૧,૧૭,૪૮૩

૨૦૧૧-૧૨  ૮૨,૮૧૯    ૧,૮૭,૬૦૯

૨૦૧૨-૧૩  ૧,૦૯,૨૧૧  ૨,૩૦,૧૪૧

નોંધ : આંક કરોડમાં છે.
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..