ગુજરાતમાં રવી સીઝનમાં સાત લાખ ક્વિન્ટલ બિયારણની માંગ

• રવી સીઝનમાં ૧૦૦ ટકા વાવેતર થશે : બિયારણ બજારમાં તેજી 
• ૨૦૧૨-૧૩માં ૧૩.૪૭ લાખ ક્વિન્ટલ બિયારણના વપરાશ સામે ૨૦૧૬-૧૭માં ૨૩.૮૨ લાખ ક્વિન્ટલ બિયારણની જરૃરિયાત ઊભી થવાનો કૃષિ વિભાગનો અંદાજ   

પાછોતરા વરસાદથી રવી સીઝનમાં ૩૬થી ૩૭ લાખ હેક્ટર એટલે કે ૧૦૦ ટકા વાવેતર થવાના ઉજળા સંજોગો ઊભા થયા છે. વાવેતર વધવાના સંકેતોથી રાજ્યમાં બિયારણ અને ખાતરના વપરાશમાં પણ તેજી આવશે. ચાલુ રવી સીઝનમાં ૭ લાખ ક્વિન્ટલ બિયારણનો વપરાશ થવાનો અંદાજ કૃષિ વિભાગે મૂક્યો છે. રાજ્યમાં ૨૦૧૨-૧૩માં ૧૩.૪૭ લાખ ક્વિન્ટલ બિયારણના વપરાશ થવાના અંદાજ વચ્ચે રાજ્યને ૨૦૧૬-૧૭ સુધી ૨૩.૮૨ લાખ ક્વિન્ટલ બિયારણની જરૃરિયાત ઊભી થશે. ૨૦૧૧-૧૨માં બિયારણની રાજ્યની ર્વાિષક જરૃરિયાત ૧૦.૦૮ લાખ ક્વિન્ટલ હતી. જેમાં આ સીઝનમાં વધારો જોવા મળ્યો છે. દેશમાં વધતી જતી માનવ વસતીની સામે પાક ઉત્પાદનની માંગ વધતાં કૃષિ વિભાગ દ્વારા વાવેતર વધારવાના થઇ રહેલા પ્રયાસથી બિયારણ બજારમાં આગામી વર્ષોમાં તેેજીને બ્રેક લાગવાની શક્યતાઓ નહીંવત્ છે.                        

એસોચેમના એક રિપોર્ટ મુજબ ૨૦૧૪-૧૫માં બિયારણ બજારની તેજીને પગલે બજાર ૧૧ હજાર કરોડના આંકને આંબશે. આમ બિયારણ બજારમાં સતત તેજી રહેશે  કૃષિ વિભાગે ૧૨મી પંચવર્ષીય યોજનાને આધારે લગાવેલા અંદાજ મુજબ પણ રાજ્યને ૨૦૧૬-૧૭માં જ ૧૦ લાખ ક્વિન્ટલ બિયારણની વધુ જરૃરિયાત ઊભી થશે. એટલે કે રાજ્યમાં રવી સીઝનમાં કરાતા વાવેતરમાં પણ ધરખમ વધારો થશે. રાજ્યમાં ચાલુ રવી સીઝનમાં પણ બિયારણની જરૃરિયાત ૬.૫૦ લાખ ટન રહેશે. રવીમાં ઘઉં એ મુખ્ય પાક હોવાથી ઘઉંના ૫.૫૦ લાખ ક્વિન્ટલ બિયારણની જરૃરિયાત ઊભી થશે.જ્યારે રાયડાનું ૭૦૦૦ ક્વિન્ટલ  બિયારણની ચાલુ રવી સીઝનમાં જરૃરિયાત ઉભી થશે.

દેશમાં રવી સીઝનમાં બિયારણની સ્થિતિ

પાક       જરૃરિયાત            ઉપલબ્ધતા

ઘઉં        ૧૧૨.૫૧                        ૧૦૮.૩૩

ચણા      ૨૦.૦૬              ૧૭.૦૬

અડદ      ૨.૦૭                ૧.૨૪

મસૂર      ૧.૩૩                ૧.૩૩

રાઇ       ૨.૦૯                ૨.૧૮

જુવાર     ૧.૧૭                ૧.૧૫

નોંધઃ આંક લાખ ક્વિન્ટલમાં છે.

સપ્ટેમ્બરના અંતમાં અને ઓક્ટોબરની શરૃઆતમાં વરસેલા વરસાદને પગલે દેશમાં ખરીફ સીઝનની કાપણી મોડી ચાલુ થતાં રવી સીઝનનું વાવેતર પણ મોડું પડે તેવી સંભાવના છે, પરંતુ વરસાદને પગલે સિંચાઇની સુવિધા ન ધરાવતા વિસ્તારના ખેડૂતોને રવી સીઝનમાં ફાયદો થશે. રવી સીઝનમાં મુખ્ય પાક ઘઉં ગણાય છે. ઘઉંનું  ંરવી સીઝનમાં સરેરાશ વાવેતર ૩૦૦ લાખ હેક્ટરની આસપાસ થતું હોય છે. હાલમાં રાજ્યોની ઘઉંનાં પ્રમાણિત બીજોની માંગ  ૧૧૨.૫૧ લાખ ક્વિન્ટલ છે. જ્યારે બીજની ઉપલબ્ધતા ૧૦૮.૩૩ લાખ ક્વિન્ટલ છે. એટલે કે માંગની તુલનામાં ઘઉંનું બિયારણ ઓછું છે, પરંતુ ઘઉંમાં જૂનું બિયારણ જ વાવેતર કરવાનો ટ્રેન્ડ રવી સીઝનમાં સૌથી વધુ એટલે કે ૩૩ ટકા હોવાથી ઘઉંના બિયારણની પણ ખેડૂતોને તંગી નહીં વર્તાય. આ ઉપરાંત કઠોળ સીઝનમાં સૌથી વધુ વાવેતર કરાતા પાક ચણાના પાકની માંગ ૨૦.૦૬ લાખ ક્વિન્ટલ સામે ઉપલબ્ધતા ૧૭.૦૬ લાખ ક્વિન્ટલ છે. આમ ચણાનું બિયારણ માંગ કરતાં વધારે છે.  

રાજ્યમાં રવી સીઝનમાં ૧૦૦ ટકા વાવેતર થશે

સપ્ટેમ્બરના અંતમાં અને ઓક્ટોબરની શરૃઆતમાં વરસેલા વરસાદથી રાજ્યમાં રવી સીઝનમાં વાવેતરનો આંક ૧૦૦ ટકાને પણ આંબી જશે. ચાલુ વર્ષે રાજ્યમાં રવી સીઝનનો વાવેતર વિસ્તાર ૩૫ લાખ હેક્ટરને પાર કરી જશે તેમ કૃષિ વિભાગના નાયબ ખેતી નિયામક બી.વી. વસોયાએ જણાવ્યું હતું. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતુ કે, વરસાદથી ઘઉં, જીરું અને ચણાના વાવેતર વિસ્તારમાં ગત રવી સીઝન કરતાં વધારો જોવા મળશે. આ રવી સીઝન ખેડૂતો માટે ફાયદારૃપ સાબિત થશે. રાજ્યમાં ૨૦૧૨-૧૩ની રવી સીઝનમાં ૨૯.૮૩ લાખ હેક્ટરમાં વાવેતર થયું હતું. જે ૨૦૧૧-૧૨માં ૩૭.૧૩ લાખ હેક્ટરમાં હતું. રાજ્યમાં સરેરાશ વાવેતર વિસ્તાર ૩૫ લાખ હેક્ટર છે. ગત રવી સીઝનમાં ઘઉંનું વાવેતર ૯.૯૪ લાખ હેક્ટરમાં થયું હતું. ચાલુ સીઝનમાં વાવેતરનો આંક ૧૨ લાખ હેકટરે પહોંચવાની સંભાવના છે. ગત રવી સીઝનમાં ખરીફની નડેલી અછત આ સીઝનમાં ખેડૂતો પૂરી કરી શકે તેવા હાલમાં ઉજળા સંજોગો છે.

રવી સીઝનમાં વપરાશ થતા ખાતરનો અંદાજ

રવી સીઝનમાં વધુ ઉત્પાદન મેળવવા માટે બિયારણની સાથે ખાતરની પણ એટલી જ જરૃરિયાત છે. પાકને પૂરતાં પોષકતત્ત્વો પૂરાં પાડવા ખાતર એ અગત્યનો ભાગ ભજવે છે. પાકમાં એનપીકેની ઉણપ સીધી પાકના ઉત્પાદન પર અસર પાડે છે. ખેડૂતો પાકમાં ખૂટતાં તત્ત્વો ખાતર દ્વારા ઉમેરી પાકને વધુ પોષણક્ષમ બનાવી ઉત્પાદન વધારવાનો પ્રયાસ કરે છે. દેશમાં ખાતરના વપરાશ કરતાં ઉત્પાદન ઓછુ હોવાથી દર વર્ષે કરોડો રૃપિયાનું હૂંડિયામણ ખર્ચીને ખાતરને વિદેશથી આયાત કરવામાં આવે છે. દેશમાં સૌથી વધુ યુરિયા ખાતરનો વપરાશ ખેડૂતો કરે છે. ગત રવી સીઝનમાં ખેડૂતોએ ૧૬૧ લાખ ટન ખાતરનો વપરાશ કર્યો હતો. ચાલુ સીઝનમાં યુરિયા ખાતરનો વપરાશ ૧૭૧ લાખ રહેવાનો અંદાજ મુકાયો છે. આ ઉપરાંત ૪૭ લાખ ટન ડીએપી, ૧૯ લાખ ટન એમઓપી અને ૫૨ લાખ ટન કોમ્પ્લેક્સ ખાતરનો વપરાશ થવાનો અંદાજ છે. આ ઉપરાંત  ૪૨ લાખ ટન એસએસપી ખાતરની ચાલુ સીઝનમાં જરૃરિયાત રહેશે.

૨૦૧૫ સુધીમાં બિયારણ બજાર ૫૩ ટકાના દરે વધશે

બદલાયેલા કૃષિ વ્યવસાયમાં ખેતી એ આજીવિકાનું નહીં, પરંતુ કમાણીનું સાધન બની ગઈ હોવાથી સુધારેલા તથા સંશોધિત કરેલા વિવિધ પાકોનાં બિયારણોનો ઉપયોગ ભારતમાં વધતો જાય છે. ૨૦૧૫માં બિયારણ ઉદ્યોગ ૫૩ ટકાનો વૃદ્ધિદર નોંધાવીને તેનું ટર્નઓવર ૧૦,૭૦૦ કરોડ સુધી પહોંચે તેવી શક્યતા એસોચેમે વ્યક્ત કરી છે. હાલમાં સારાં બિયારણો અને વિવિધ જાતોની માંગમાં વૃદ્ધિ થઇ છે તેની પાછળ અનેક કારણો જવાબદાર છે. ખેડૂતોમાં વધી રહેલી જાગૃતિ, પ્રાઇવેટ પબ્લિક પાર્ટનરશિપ તથા કૃષિક્ષેત્રે બિયારણોમાં થઇ રહેલાં શોધ સંશોધનોનો પણ મોટો ફાળો છે. હાલમાં સીડ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ પાકની વિવિધ વેરાઇટીઓ મળીને ૪૦ મિલિયન ક્વિન્ટલનું બિયારણનું ઉત્પાદન કરે છે જ્યારે ર્વાિષક ટર્નઓવર રૃપિયા ૭,૦૦૦ કરોડ છે. એક માહિતી મુજબ ઘરેલુ સીડ માર્કેટ ર્વાિષક ૧૫ ટકાનો ગ્રોથ ધરાવે છે. એસોચેમે કરેલા પૃથ્થકરણ અને તારણો મુજબ ૨૦૧૫માં સીડ ઉત્પાદન વધીને ૬૫ મિલિયન ક્વિન્ટલ ર્વાિષક થશે જે હાલમાં ૪૦ મિલિયન ક્વિન્ટલ છેે. હાઇબ્રિડ બિયારણો સીડ માર્કેટમાં ૨૦ ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. જેમાં કપાસ સૌથી આગળ છે જ્યારે ચોખામાં ૧૫ ટકા અને ઘઉં તથા શાકભાજીમાં આ હિસ્સો ૧૦ ટકા જેટલો છે. ખાનગી ક્ષેત્રમાં ૩૫૦થી વધુ કંપનીઓ સક્રિય છે.

ખાતરના વપરાશનો દર

પ્રોડક્ટ       ૨૦૧૩-૧૪        ૨૦૧૨-૧૩                ૨૦૧૧-૧૨       

યુરિયા         ૧૭,૧૯૬           ૧૬,૪૬૦                 ૧૭,૧૯૬

ડીએપી       ૪૭૨૬              ૫૪૧૯                        ૪૭૨૬

એમઓપી    ૧૯૨૮              ૧૯૨૮                           ૨૫૭૩

કોમ્પ્લેક્સ    ૫૨૫૩              ૫૫૯૯                           ૫૨૫૩

એસએસપી    ૪૨૮૫            ૨૬૮૭                           ૨૨૩૨

નોંધઃ આંક (૦૦૦) મે.ટનમાં છે.

રાજ્યમાં બિયારણની આ પ્રકારે જરૃરિયાત રહેશે

ક્રમ        પાક       ૨૦૧૨-૧૩         ૨૦૧૩-૧૪         ૨૦૧૪-૧૫         ૨૦૧૫-૧૬         ૨૦૧૬-૧૭

૧          ચોખા     ૮૪,૮૫૦            ૮૬,૦૦૪            ૮૯,૪૫૨            ૯૨,૯૧૬            ૯૬,૫૩૧

૨          ઘઉં        ૫,૬૪,૪૦૩         ૫,૮૦,૦૩૨         ૬,૧૪,૦૭૦         ૬,૪૯,૪૪૫         ૬,૮૬,૧૭૭

૩          જુવાર     ૭,૯૩૯                    ૮,૩૬૩           ૮,૭૨૭                ૯,૧૫૧          ૯,૫૭૫

૪          બાજરા   ૩૪,૯૭૪            ૩૬,૮૨૪            ૩૮,૭૯૩            ૪૦,૮૪૪            ૪૩,૦૧૫

૫          મકાઇ     ૧,૦૨,૮૮૫         ૧,૦૫,૭૨૧         ૧,૦૮,૭૫૯         ૧,૧૧, ૭૯૭        ૧,૧૫,૪૨૨

૬          તુવેર       ૨૧,૨૨૪            ૨૧,૪૯૮            ૨૨,૪૧૪            ૨૩,૪૧૮            ૨૪,૩૭૬

૭          મગ        ૧૨,૧૮૪            ૧૪,૩૪૪            ૧૫,૫૧૧            ૧૬,૭૯૯            ૧૮,૦૫૧

૮          અડદ      ૯,૩૫૩  ૯,૪૩૫  ૯,૮૩૯  ૧૦,૧૬૬            ૧૦,૫૮૪

૯          ચણા      ૪૪,૧૮૩            ૪૫,૦૬૭            ૪૭,૩૪૩            ૪૯,૬૭૨            ૫૨,૦૫૬

૧૦        મગફળી  ૩,૩૨,૩૭૮         ૩,૩૮,૩૮૯         ૫,૧૭,૧૩૦         ૮,૦૭,૯૭૯         ૧૧,૮૧,૧૪૫

૧૧        એરંડા     ૩૫,૫૯૩            ૩૬,૮૧૩            ૩૮,૦૩૩            ૩૯,૩૦૪            ૪૦,૬૭૭

૧૨        તલ        ૬,૫૨૬  ૬,૭૭૭  ૭,૦૨૮  ૭,૨૭૯  ૭,૫૩૦

૧૩        રાયડો     ૬,૮૧૮  ૭,૦૭૦  ૭,૩૨૩  ૭,૫૭૫  ૭,૮૨૮

૧૪        કપાસ     ૮૪,૩૧૦            ૮૫,૩૦૫            ૮૬,૬૩૧            ૮૭,૭૩૯            ૮૮,૮૭૬

૧૫        કુલ        ૧૩,૪૭,૬૨૫      ૧૩,૮૧,૬૪૮      ૧૬,૧૧,૦૬૦      ૧૯,૫૪,૧૩૪      ૨૩,૮૨,૧૭૦

નોંધઃ બિયારણના આંક ક્વિન્ટલમાં છે.
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..