અફીણઃ ન કરવા જેવી ખેતી

દુનિયામાં જો ન કરવા જેવી કોઇ ખેતી હોય તો તે અફીણની છે. સરકારો ખેતીના વિકાસ માટે અનેક પ્રકારની સહાયોની જાહેરાતોની બૂમરાણ કરે છે પણ આ એક માત્ર ખેતી એવી છે જે ભૂલથી પણ ખેડૂત કરે તો જેલના સળિયા પાછળ ધકેલાઇ જાય છે. અમેરિકાએ અફીણની ઉત્પાદન અને તસ્કરી કરતા ગણાવેલા પ્રમુખ દેશોમાં ભારતનું પણ સ્થાન છે. અફધાનિસ્તાનને અફીણની ખાણ કહેવામાં આવે છે. કારણ કે, ૯૦ ટકા જથ્થાનું ઉત્પાદન માત્ર અફધાનિસ્તાનમાં જ થાય છે. અફીણની ખેતી અફધાનિસ્તાનના આતંકવાદીઓને મનીપાવર પૂરો પાડવામાં સૌથી મોટું હથિયાર બની ગયું છે. હવે સમય એવો આવી ગયો છે કે, તાલિબાનને ખતમ કરવો હશે તો પૈસારૃપી ઝાડ ગણાતી અફીણની ખેતીને બંધ કરાવવી પડશે. યુનોના અંદાજ પ્રમાણે અફધાનિસ્તાનનો અફીણનો ર્વાિષેક કારોબાર ૩.૪થી ૪.૬ અબજ અમેરિકી ડોલર છે. પરિણામે આતંકવાદીઓની સંખ્યા દિવસે ન વધે તેટલી રાત્રે વધતી જાય છે. બ્રિટીશ નિષ્ણાતોના મતે તાલીબાનો અફિણના ધંધામાં જ વર્ષે ૧૦૦ મિલિયન ડોલર કમાણી કરે છે.

પ્રથમ અફિણ વિગ્રહ ૧૮૩૯ થી ૧૯૪૨ વચ્ચે બ્રીટીશ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની અને ચીનના કિંવીગ  સામ્રાજ્ય વચ્ચે થયું હતુંઃ અફીણથી ભારતના વિદેશ વિભાગને લગભગ ૩૦૦ મિલિયનની કમાણીનો અંદાજઃ ઉત્તર પ્રદેશના ગાઝિયાપુરમાં ૧૫૦ વર્ષ જૂની ગાઝિયાપુરમાં ફેક્ટરીઃ મંદસોરમાં અફીણની વધતી જતી ખેતી ભારત માટે ચિંતાજનક

  

અફઘાનિસ્તાન અફિણનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક

અફધાનિસ્તાન અફીણનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક અફધાનિસ્તાનનો યુદ્ધગ્રસ્ત દક્ષિણપ્રાંત હજુપણ દુનિયાના સૌથી મોટા અફીણના ઉત્પાદક તરીકે ઓળખાય છે. અહીં થનારી અફીણની ખેતી તાલીબાનો માટે આવકનું મુખ્ય સાધન છે. અફધાનિસ્તાનના હેલમંદ પ્રાંતને પણ અફીણનો ગઢ કહેવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે તાલિબાનના કબજાવાળા અફધાનિસ્તાનમાં અફિણની મોટાભાગની ખેતી થાય છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રની સંસ્થાના નારકોટિક્સ કંટ્રોલ બોર્ડે એવો દાવો કર્યાે હતો કે, અફધાનિસ્તાનમાં અફીણની ૫૦ હજાર હેક્ટરમાં થતી ખેતીને રોકવા પ્રયાસ કર્યેા હતો પરંતુ માત્ર સુરક્ષાના કારણોસર માત્ર ૫૪૮૦ હેક્ટરમાં જ સફળતા મળી હતી.

તાલિબાનને વર્ષે ૨૦૦૦ કરોડની કમાણી

સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંધના અપરાધ કાર્યાલયના અહેલાવો અનુસાર અફદાનિસ્તાનમાં અફીણની ખેતીના ગેરકાયદે ધંધા પર તાલીબાનો દ્વારા લાગતા ફરજિયાત ટેકસથી તેમને વર્ષે ૧૫૦૦થી ૨૦૦૦ કરોડની કમાણી થાય છે. અફીણની ખેતી યુએનનો રિપોર્ટ પણ એ જણાવે છે કે, અફધાનિસ્તાનમાં ૨૦૦૫માં ૨.૫૭ લાખ એકરમાં, ૨૦૦૬માં ૪.૦૭ લાખ એકરમાં,૨૦૦૭માં ૬.૧૦લાખ એકરમાં વાવેતર થયું હતું. જ્યારે ૨૦૦૮માં ૭,૭૦૦ટન અફીણનું ઉત્પાદન થયું હતું. જે ૨૦૦૭માં ૮૨૦૦ ટન કરતાં માત્ર ૬ ટકા ઓછું હતું ૨૦૦૮માં અફિણનું ઉત્પાદન કરતા ૩૪ પ્રાંન્તોમાંથી અફીણની પાંચ પ્રાંન્તોએ ખેતી બંધ કરી હોવાના પણ દાવા કરાયા હતા.

મેક્સિકોમાંથી રૃ. ૭૦૦ કરોડનો જથ્થો પકડાયો હતો

મેક્સીકોમાં માદક દ્વવ્યોની એમાંયે ખાસ કરીને અફીણની ખેતીની હેરાફેરી મોટા પ્રમાણમાં થાય છે. મેક્સીકોમાં થોડા વર્ષેા પૂર્વે ૧.૨ ચોરસ કિલોમીટર એટલે ૩૦૦ એકરમાં ફેલાયેલું એક ખેતર લશ્કરની ટુકડીના પેટ્રોલીંગમાં ઉત્તરના બાજા કોલોફોનિયા વિસ્તારમાંથી મળી આવ્યું હતું. જેની બજાર કિંમત ૭૦૦ કરોડથી પણ વધુની થતી હતી. કોલર્ફોિનયાની ઉત્તરી સરહદે આવેલા આ ખેતરને પ્લાસ્ટિકની ચાદર નીચે ઢાંકી દેવામાં આવ્યું હતું. જેથી હવાઇમાર્ગે પણ તપાસ કરાય તો પમ તે હાથમાં ન આવે અને તેની આજુબાજુગીચ ઝાડીઓ હતી.

વિશ્વના કયા કયા દેશોમાં અફીણની ખેતી..

અફીણની ખેતીમાં અફધાનિસ્તાન વિશ્વમાં મોખરે છે. ત્યારબાદ મ્યાનમાર, લાઓસ, મેક્સીકો, કોલમ્બીયા,બહામાસ, ભારત, પાકિસ્તાન, બોલીવીયા, કોસ્ટારિકા, ડોમિનિક રિપબ્લીકન, ઇક્વાડોક, ગ્વાટેમાલા, હૈતી, હોંડુરસ, જમૈકા, નિકારગુઆ, પનામા, પેરૃ અને વેનેઝુએલા જેવા દેશોમાં થાય છે. મેક્સીકોમાં તો એટલી હદે પરિસ્થીતી ખરાબ છે કે, નશીલા પદાર્થોની તસ્કરી અને તેની સાથે સંડોવાયેલી હિંસામાં અનેકના મોત થઇ ચૂક્યા છે.

અફીણની ખેતીમાં મધ્યપ્રદેશના મંદસોર જિલ્લાનો દબદબો

ભારતમાં ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્યપ્રદેશ અને રાજસ્થાનમાં અફીણની ખેતી થાય છે પણ દેશમાં ઉત્પાદીત થતા કુલ અફીણનો બે તૃતિયાંશ હિસ્સો એકમાત્ર મંદસોર જિલ્લાનો હોય છે. મંદસોરમાં રાત પડતાં જ અફીણમાંથી બનતાં હેરોઇન, બ્રાઉન સુગર અને કોકીનના પદાર્થેા સાથે સંકળાયેલા ગેંન્ગસ્ટરોના ધાડેધાડા મંદસોર જિલ્લામાં ઉતરી પડે છે. મંદસોરમાં પોપીનો પાક લેતા ૩૫ હજાર ખેડૂતોમાંના મોટાભાગના ખેડૂતો પાસે અફીણની ખેતી કરવાના પરવાના છે. અફીણના ખેડૂતોને સરકાર કિલોના માત્ર રૃ.૧૨૦૦ આપવાની વાત કરે છે ત્યાં ડ્રગ માફિયા ખેડૂતો પાસેથી તેના દસ ગણા ભાવે અફિણની ખરીદી કરે છે. ડ્રગ માફિયાઓ પોતાના ગેરકાયદે ધંધા માટે મંદસોરની કંગાળ આદિવાસી જાતીના કંજારના લોકોનો ઉપયોગ કરે છે.

આદીવાસીઓ અફીણ માટે હિંસા પર પમ ઉતરી આવે છે. અને ખેડૂતોની હત્યા કરતાં પણ અચકાતા  નથી. હવે ધીમેધીમે  મંદસોર જિલ્લામાં પણ અફિણની ખેતી વધી રહી છે.

વિશ્વમાં મંદસોરનું અફિણ ઉત્તમ, અમેરિકામાં મોટાપાયે નિકાસ

અફીણની ખેતી મંદસોરમાં વધી રહી હોવાનું મુખ્ય કારણ એ પણ છે કે, વિશ્વમાં મંદસોરમાં થતા અફિણની તુલના શ્રેષ્ઠમાં ગણાય છે. જેથી અમેરિકાની ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓ મોટાભાગનું અફિણ બારોબાર ખરીદી લે છે. જીવન રક્ષક દવાઓ અને અન્ય ઔષધોમાં મંદસોરનું જ અફીણ વપરાય છે કારણ કે અફિણની ગુણવત્તા ધણી સારી હોવાની સાથે ખેડૂતો પોપીના પળમાંથી રસ કાઢવાની પંરપરાગત પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરે છે. જેમાં ફળને બે બાજુથી દબાવીને રસને બહાર કાઢવામાં આવે છે. જેમાં ત્રણથી ચાર સપ્તાહનો સમય નીકળી જાય છે.

ઓસ્ટ્રેલીયામાં પણ ભારત જેટલી જ ખેતી થાય છે. પણ ઓસ્ટ્રેલીયમાં પોપીના છોડને મૂળમાંથી મશીનથી કાપી લેવાની પદ્ધતિ છે. પરિણામે ડાળી જે દવાઓની બનાવટમાં ઉપયોગી હોય છે તે કપાઇ જવાથી અમેરિકામાં ભારતનું જ અફિણનો ઉપયોગ  વધારે થાય છે.

મંદસોરમાંથી ગેરકાયદે કારોબાર રૃ. ૨૦૦ થી ૩૦૦ કરોડનો

મંદસોરમાં પરવાનેદાર ખેડૂતોએ હેક્ટરદીઠ ફરજિયાત ૫૦ કિલો અફીણનો જથ્થો સરકારનેં વેચવો પડતો હોય છે બાદમાં એક હેક્ટરે એક કિલો પણ વધારે ્ફીણનું ઉત્પાદન થાય તો ખેડૂતો ગેરકાયદે રીતે અફિણ માફિયાઓને વેચી દેતા હોય છે. નાર્કેાટીક્સ વિભાગના તારણ મુજબ એક હેક્ટરે ૬૦થી ૮૦ કિલોગ્રામ સુધીનો પાક પણ મેળવી શકાય છે. આમ ઘણા બધા ખેડૂતો સરકારને ફરજિયાત પણે ૫૦ કિલો અફીણ વેચ્યા બાદ પણ વઘારે ભાવે બાકી અફિણ વેચી શકે છે. જેનો ગ્રકાયદે આંક ૨૦૦થી ૩૦૦ કરોડને પણ પાર કરી જાય છે.

અફિણ માટે પ્રથમ યુદ્ધચીન અને બ્રિટન વચ્ચે થયું હતું

પ્રથમ અફિણ વિગ્રહ ૧૮૩૯ થી ૧૯૪૨ વચ્ચે બ્રીટીશ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની અને ચીનના કિંવીગ સામ્રાજ્ય વચ્ચે થયું હતું. જેમાં અંગ્રેજો મોટાપાયે અફિણની આયાત કરતા હોવાથી ચીનની મોટાબાગની પ્રજા અફિણની બંધાણી થઇ ગઇ હતી. દરિમયાન ૧૮૩૯માં ચીની સરકારે અંગ્રેજોના કેંટોન ખાતે આવેલા ગોંડાઉનો કબજે લઇ લીધા હતા. પરિણામે અંગ્રેજોએ નૌ સેનાના એક દળને મોકલી આપી યુદ્ધ જાહેર કરી  દેતાં ચીનનો પરાજય થયો હતો. જેમાં વધુ પાંચ બંદરો પર વેપાર કરવાની પરવાનગી આપવી પડી હતી. બાદમાં ૧૮૫૬માં ચીન સામે બ્રીટને યુદ્ધ જાહેર કરી દેતાં તેમાં બ્રિટનનો ફાંસે પણ સાથે આપતાં આખરે ચીને બીજી વાર પરાજય સહન કરવો પડયો હતો.

ભારતમાં અફિણની સરકારી ફેક્ટરી ગાઝિયાપુરમાં

ઉત્તરપ્રદેશના ગાઝીયાપુરામાં ૧૫૦ વર્ષ જૂની સરકારી ફેક્ટરી છે. જેમાં પોશડોડામાંથી અફીણને કાઢવામાં આવે છે. મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને ઉત્તર પ્રદેશ અફીણના મુખ્ય ઉત્પાદક રાજ્યો હોવાથી ગ્લાલિયરમાં નાકોટિક્સ ડિપાર્ટમેન્ટની મુખ્ય ઓફિસ આવેલી છે. જ્યાં બ્રિટીશ શાસનથી અફિણનું ઉત્પાદન થાય છે.ઉત્તર પ્રદેશના ગાઝીપુર અને મધ્યપ્રદેશના નીમ્બુચમાંથી દર વર્ષે અમેરિકા, જાપાન ઇંગ્લેન્ડ અને ફ્રાન્સમાં અફીણનું રો મટીરીયલ એક્સપોર્ટ થાય છે. પરિણામે ભારતના વિદેશ વિભાગને લગભગ ૩૦૦ મિલિયનની કમાણી થાય છે.

ગુજરાતમાં પોસ ડોડાના વહેપારી

ગુજરાતમાં અફીણ જેમાંથી મેળવાય છે તે પોશ ડોડાની ખેતી પર પ્રતિબંધ છે. એટલે રાજસ્થાન અને મધ્યપ્રદેશમાંથી પોષડોડા અને અફીણ મેળવી સત્તાવાર લાઇન્સધારકોને અફીણ કાઢી લીધા બાદ પોશ ડોડા અપાય છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર દેશમાં ૧૨ લાખ બંધાણી સામે ગુજરાતમાં ૨૮ હજાર હતા હવે ધીમેધીમે આ આંક ઘટી રહ્યો છે. ગુજરાતમાં આ લાયસન્સ ધારકો મુખ્યત્વે સુરેન્દ્રનગર, બનાસકાંઠા અને પાટણ જિલ્લાના છે.
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..