રાયડાનું ઉત્પાદન વધશે

રાયડાનું દેશમાં ૬૭.૧૭ લાખ અને રાજ્યમાં ૨.૧૪ લાખ હેકટરમાં વાવેતરઃ કેન્દ્ર સરકારના પાક ઉત્પાદનના બીજા અંદાજ અનુસાર રાયડાનું ૭૪ લાખ ટન અને 'સી'ના અંદાજ અનુસાર રાયડાનું ૭૧ લાખ ટન ઉત્પાદન થશે

દેશમાં રવી તેલીબિયાં પાકોના ઉત્પાદનમાં રાયડાનો હિસ્સો ૭૫ ટકા અને કુલ તેલીબિયાં પાકોના ઉત્પાદનમાં રાયડો ૨૫ ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. દેશના કુલ ખાદ્યતેલના ઉત્પાદનમાં પણ રાયડો ૪૦ ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. રાજસ્થાન, ઉત્તરપ્રદેશ, મધ્યપ્રદેશ, હરિયાણા, ગુજરાત અને પશ્ચિમ બંગાળ એ રાયડાના કુલ વિસ્તારના ૯૦ ટકા હિસ્સો ધરાવે છે, જે પૈકી એકમાત્ર રાજસ્થાનનો જ હિસ્સો ૪૫.૫ ટકા છે. રાયડામાં ૨૦૦૧-૦૨થી ઉત્પાદનમાં સતત વધારો થતો જાય છે. ૨૦૦૧-૦૨માં ઉત્પાદન ૫૧ લાખ ટન થયું હતું. આ વર્ષે કેન્દ્ર સરકારના અંદાજ અનુસાર દેશમાં રાયડાના પાકનું ઉત્પાદન ૭૪ લાખ ટન થશે. જ્યારે 'સી'ના અંદાજ અનુસાર  દેશમાં રાયડાનું ઉત્પાદન ૭૧ લાખ ટન થવાની શક્યતા દર્શાવાઇ  છે. જ્યારે ગુજરાતમાં રવી વાવેતરમાં રાયડાનું ૧૦ હજાર હેકટરમાં વાવેતર વધતાં ઉત્પાદન ૩.૧૮ લાખ ટન થવાની સંભાવના છે.  આમ છતાં માર્ચના પ્રથમ સપ્તાહ સુધી ઉત્પાદનના સચોટ આંકનું આકલન થઈ શકશે. વેપારીઓ અને ટ્રેડરોના મતે ફેબ્રુઆરીના પ્રથમ સપ્તાહમાં દેશમાં હિમ અસર અને હાલમાં મોલોમસીના ઉપદ્રવથી દેશમાં રાયડાનું ઉત્પાદન  ૬૭થી ૬૮ લાખ ટન જ્યારે રાજ્યમાં ૨.૮૦થી ૨.૯૦ લાખ ટન રહેશે.

તેલીબિયાં પાકોમાં રવી સીઝનમાં વાવેતર કરવામાં આવતા રાયડાની નિકાસ બજારમાં ભારે માંગ હોવાથી દેશમાં રાયડાનું વાવેતર અને ઉત્પાદન વધારવાના સતત પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. દાંતીવાડા કૃષિ યુનિ. દ્વારા બહાર પડાયેલી ગુજરાત મસ્ટર્ડ-૩ જાતથી રાયડાની ઉત્પાદકતામાં વધારવામાં ફાળો રહયો છે. આ જાતનું દેશભરમાં વાવેતર વધારી ઉત્પાદન વધારવાના પ્રયાસ ચાલી રહ્યા છે. તાજેતરમાં કેન્દ્ર સરકારે પાક ઉત્પાદનોના જાહેર કરેલા અંદાજ મુજબ દેશમાં રાયડાનું કુલ ઉત્પાદન ૭૪ લાખ ટન રહેશે, જ્યારે સોલવન્ટ એક્સટ્રેક્ટર્સ એસોસિયેશને ગત સપ્તાહે જાહેર કરેલા અંદાજ મુજબ દેશમાં રાયડાનું ઉત્પાદન ૭૧ લાખ ટન રહેવાની સંભાવના છે.

 રાયડા પાકના ઉત્પાદન અંદાજોમાં હંમેશાં મતમતાંતર જોવા મળતા હોય છે. કેન્દ્ર સરકારના ગત વર્ષના ઉત્પાદનના અંદાજ પ્રમાણે દેશમાં રાયડાનું ઉત્પાદન ૬૭ લાખ ટન થયું હતું જ્યારે 'સી'નો અંદાજ ૫૮.૮૦ લાખનો છે. હાલના અંદાજો છતાં માર્ચ મહિના સુધી ઉત્પાદનના અંદાજોમાં ફેરફાર થવાની શક્યતાઓ છે. ફેબ્રુઆરીના પ્રથમ સપ્તાહમાં પડેલા હિમની અસર પણ રાયડાના ઉત્પાદનમાં થવાની શક્યતા છે. હિમ સમયે રાજસ્થાનના ભરતપુર સ્થિત  સંશોધન કેન્દ્રના વૈજ્ઞાાનિકોએ પણ રાયડાના પાકમાં ૧૦ ટકાની અસર થઇ હોવાનું જણાવ્યું હતું.

વિશ્વમાં રાયડાની ઉત્પાદકતામાં સતત વધારો

રાયડાનું વિશ્વમાં ઉત્પાદન ૬૦૦ લાખ ટન છે. રાયડાના સૌથી મોટા ઉત્પાદક દેશ ચીન પછી ભારત ઉત્પાદનમાં બીજા ક્રમે આવે છે. ૨૦૦૯-૧૦માં વિશ્વમાં ૩૦.૭૪ મિલિયન હેક્ટરમાં વાવેતર અને ઉત્પાદન ૫૯.૯૩ મિલિયન ટન થયું હતું. છેલ્લાં સાત વર્ષથી વિશ્વબજારમાં રાયડાની ઉત્પાદકતા વધતી જાય છે. ૨૦૦૩-૦૪માં રાયડાની ઉત્પાદકતા પ્રતિહેક્ટરે ૧૫૪૦ કિલો રહેતાં ઉત્પાદન ૩૯.૪૨ મિલિયન ટન થયું હતું. ૨૦૦૯-૧૦માં પ્રતિ હેક્ટરે ૧૯૫૦ કિલો રાયડાનું ઉત્પાદન થતાં કુલ ઉત્પાદન ૫૯.૯૩ મિલિયન ટન થયું હતું. જ્યારે ૨૦૧૧-૧૨માં ૬૦.૫૫ મિલિયન ટન ઉત્પાદન થયું હતું.

રાયડાના લઘુત્તમ ટેકાના ભાવમાં મણે રૃપિયા ૧૦૦નો વધારો

રાયડામાં ટેકાના ભાવમાં ક્વિન્ટલે કેન્દ્ર સરકારે રૃપિયા ૫૦૦નો વધારો કરતાં આ વર્ષે રાયડાના વાવેતરમાં વધારો નોંધાયો છે. ૨૦૦૫-૦૬માં રાયડાની એમએસપી ક્વિન્ટલે રૃપિયા ૧૬૦૦ હતી. જ્યારે ૨૦૦૬-૦૭માં રૃપિયા ૧૭૧૫, ૨૦૦૭-૦૮માં રૃપિયા ૧૭૧૫ , ૨૦૦૮-૦૯માં રૃપિયા ૧૮૦૦ જ્યારે ૨૦૦૯-૧૦માં ક્વિન્ટલે રૃપિયા ૧૮૩૦ ઉપરાંત ૨૦૧૧-૧૨માં ખેડૂતોને ક્વિન્ટલે ટેકાના ભાવ રૃપિયા ૧૮૫૦ મળ્યા હતા. આમ છતાં પણ દિવસે દિવસે ખેતી ખર્ચ વધતાં ૨૦૧૨-૧૩ની સીઝનમાં રાયડાનો ટેકાનો ભાવ વધારીને ૨૫૦૦ કરાયો હતો. જ્યારે ચાલુ સીઝનમાં રાયડાનો ટેકાનો ભાવ ક્વિન્ટલે રૃપિયા ૩૦૦૦ કરાતાં ખેડૂતોને પ્રતિમણે રૃપિયા ૧૦૦ વધારે મળશે એટલે કે ખેડૂતોને આ વર્ષે મણના ટેકાના ભાવ રૃપિયા ૬૦૦ મળશે.

રાજ્ય પ્રમાણે રાયડાનું વાવેતર

રાજ્ય       ૨૦૧૧-૧૨       ૨૦૧૨-૧૩

આસામ      ૨.૭૫                        ૨.૮૯

બિહાર        ૧.૨૫                        ૧.૨૯

છત્તીસગઢ   ૧.૪૩             ૧.૪૨

ગુજરાત      ૨.૦૪                        ૨.૧૪

હરિયાણા     ૫.૨૬                        ૫.૫૫

મધ્યપ્રદેશ    ૮.૦૪ ૮.૦૫

ઓરિસ્સા                ૧.૨૨                        ૧.૧૪

રાજસ્થાન   ૨૬.૪૨           ૨૭.૮૫

ઉત્તર પ્રદેશ ૧૦.૫૩            ૧૦.૬૮

પ.બંગાળ    ૪.૮૦             ૪.૯૦

નોંધઃ વાવેતર લાખ હેક્ટરમાં છે.

રાજ્યમાં રાયડાના ઉત્પાદનની સ્થિતિ

વર્ષ                    વાવેતર                ઉત્પાદન              ઉત્પાદકતા

૨૦૦૮-૦૯         ૨.૯૩ લાખ         ૩.૩૪ લાખ ટન    ૧૧૩૭ કિલો

૨૦૦૯-૧૦         ૨.૧૬ લાખ         ૩.૪૧ લાખ ટન    ૧૫૮૧ કિલો

૨૦૧૦-૧૧         ૨.૨૨ લાખ         ૩.૪૯ લાખ ટન    ૧૫૬૮ કિલો

૨૦૧૧-૧૨         ૨.૦૪ લાખ         ૨.૪૦ લાખ ટન    ૧૧૮૦ કિલો

૨૦૧૨-૧૨         ૨.૧૪ લાખ         ૩.૧૮ લાખ ટન    ૧૪૮૫ કિલો

નોંધઃ વાવેતર હેક્ટરમાં છે જ્યારે ઉત્પાદકતા પ્રતિ હેક્ટરે કિલોમાં છે.

રાજ્યોનું ઉત્પાદન અને ઉત્પાદકતા

                        ૨૦૧૧-૧૨                        ૨૦૧૨-૧૩

રાજ્ય                 ઉત્પાદકતા           ઉત્પાદન         ઉત્પાદકતા   ઉત્પાદન

ઉત્તર પ્રદેશ             ૮૫૫               ૯.૦૦                ૧૨૫૦               ૧૦.૦૦

રાજસ્થાન             ૧૦૬૮              ૨૭.૫૦              ૧૨૬૪               ૩૪.૩૫

હરિયાણા              ૧૦૭૦              ૬.૦૦                ૧૨૫૦               ૭.૩૮

ગુજરાત              ૧૧૬૪              ૨.૪૦                ૧૪૮૫               ૩.૧૮   

એમ.પી, સી.જી     ૭૨૫                ૬.૯૦                ૮૫૫                 ૮.૦૫

પ.બંગાળ              ૬૧૦                ૩.૦૦                ૭૨૯                 ૩.૫૦

બિહાર                ૧૨૦૦               ૧.૫૦                ૧૩૦૦               ૧.૬૬

અન્ય                  ૪૪૫                 ૨.૫૦                ૬૦૦                 ૩.૦૦

નોંધઃ ઉત્પાદકતા હેક્ટરદીઠ કિલોમાં જ્યારે ઉત્પાદન લાખ ટનમાં છે.
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..

કેસર કેરી એપ્રિલના અંતમાં બજારમાં આવશે

રાજ્યમાં કેરીનું ૧૦ લાખ ટનથી વધુ ઉત્પાદન થવાની સંભાવનાઃ સપ્તાહમાં જ ખાખડી બજારમાં આવી જશેઃ આંબામાં સારું ફ્લાવરિંગ ખેડૂતોને ફાયદો કરાવશે દેશમાં કેરીનું ૧૬૯ લાખ ટન ઉત્પાદન થવાનો અંદાજ

કેસર કેરીના રસિકો માટે સારા સમાચાર એ છે કે એપ્રિલના અંત સુધીમાં કેસર કેરી બજારમાં આવી જશે. આંબામાં નવેમ્બરમાં થતું ફ્લાવરિંગ સમયસર રહેતાં કેરીની સીઝન એપ્રિલના અંતથી લઇ જૂન અંત સુધી ચાલશે. ગત વર્ષે હવામાનમાં વિષમતાને પગલે કેસર કેરી એક મહિનો લેઇટ બજારમાં આવી હતી, પરંતુ આ સીઝનમાં હવામાન કેરીના પાક માટે અનુકૂળ રહેતાં દેશમાં કેરીનું ઉત્પાદન ૧૬૯ લાખ ટન તો રાજ્યમાં ૧૦ લાખ ટનથી વધુ થવાની સંભાવના છે. દેશની કેસર અને આલ્ફોન્ઝોની માંગ અમેરિકા અને ઓસ્ટ્રેલિયા સહિત અનેક દેશોમાં આ વર્ષે સારી હોવાથી નિકાસઆંક પણ ૮૦ હજાર ટને પહોંચવાની શક્યતા અપેડાએ વ્યક્ત કરી છે. કેરીના ઉત્પાદનમાં ગુજરાત દેશમાં પાંચમા ક્રમનું અગ્રણી ઉત્પાદક રાજ્ય છે. કેરીનું ૨૦૧૧-૧૨માં ૧.૩૬ લાખ હેક્ટરમાં વાવેતર થતાં ઉત્પાદનનો આંક ૯. ૬૬ લાખ ટન રહ્યો હતો. રાજ્યમાં કેરીના ઉત્પાદનમાં જૂનાગઢનો તલાલા અને વંથલી ઉપરાંત દક્ષિણ ગુજરાતમાં વલસાડ પંથક મોખરે ગણાય છે. આંબામાં ફ્લાવરિંગ સારા તબક્કામાં હોવાથી આફૂસ કેરી પણ એપ્રિલની શરૃઆતમાં બજારમાં આવવાની સંભાવના છે.

કેરીના ઉત્પાદનમાં વિશ્વ બજારમાં ભારતનો દબદબો છે. વિશ્વમાં ભારતની કેરીની નિકાસ માંગ સારી હોવાથી દેશમાં કેરીનું વાવેતર સતત વધતું જાય છે. શિયાળાનો અંતિમ તબક્કો અને ગરમીની શરૃઆત થાય તુરંત જ કેરીના રસિકો કેરીની બજારમાં આવવાની રાહ જોવા લાગે છે. રાજ્યમાં કેરીનું ઉત્પાદન ૨૦૦૮-૦૯માં હેક્ટરદીઠ માત્ર ૩ ટન જ મળતાં ખેડૂતોને ખર્ચ માથે પડયો હતો. પરંતું કેરીનું ઉત્પાદન વધારવાના પ્રયાસના ભાગરૃપે સફળતા મળી હોય તેમ ૨૦૦૯-૧૦થી કેરીના ઉત્પાદનમાં હેક્ટરદીઠ  સાત ટનનો ઉતારો મળતાં હવે

ગુજરાતમાં પણ ખેડૂતો કેરીની ખેતી કરવા લાગ્યા છે. કેસર કેરી માટે જૂનાગઢ જિલ્લો દેશભરમાં પ્રખ્યાત છે. આ ઉપરાંત દક્ષિણ ગુજરાતમાં પણ આફૂસ, રાજાપુરી, લંગડો અને દશેરી કેરીનું સારું ઉત્પાદન થાય છે. સામાન્યત કેરીમાં ત્રણ પ્રકારે ફ્લાવરિંગ થતું હોય છે. નવેમ્બરમાં ઠંડી ના નડે તો આ ફલાવરિંગ સમયસરનું ગણાય છે.

 કેરીમાં નવેમ્બરમાં જ ૨૦થી ૨૫ ટકા ફ્લાવરિંગ થઇ જતું હોય છે. જે કેરી એપ્રિલના અંત સુધી બજારમાં આવી જતી હોય છે. આ વર્ષે નવેમ્બરમાં ઠંડી સામાન્ય રહેતાં આંબામાં સારું ફ્લાવરિંગ થયું હોવાનું જૂનાગઢ કૃષિ યુનિ.ના બાગાયત વિભાગના સંશોધન વૈજ્ઞાાનિક આર. આર. વિરડીયાએ જણાવ્યું હતું. ત્યારબાદ જાન્યુઆરીમાં બીજા તબક્કાનું ફ્લાવરિંગ થતું હોય છે. પરંતુ ડિસેમ્બરની ૨૭મી તારીખથી લઇ જાન્યુઆરીના અંત સુધી ઠંડીએ જોર પકડતાં આ સમયે ફ્લાવરિંગ અટકી ગયું હતું. પરંતુ વસંતપંચમી બાદ આંબામાં  સારું ફ્લાવરિંગ થવાની સંભાવના જૂનાગઢ જિલ્લામાં મોટાપાયે કેરીનું વાવેતર કરતા ખેડૂત મોહનભાઇ દલસાણીયા અને સૌરાષ્ટ્ર કચ્છ અને દક્ષિણ ગુજરાતમાં આંબાની વાડીઓના ઇજારા રાખતા વેપારી કાન્તીભાઇ મારવાણીયાએ વ્યક્ત કરી છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, આંબામાં કેરીના ઉત્પાદન માટે વર્ષ સારું છે.  ફૂટ પણ સારી હોવાની સાથે હાલમાં ખેડૂતો બગીચાઓના ઇજારાઓ આપી રહ્યા છે. કચ્છ, સૌરાષ્ટ્ર અને દક્ષિણ ગુજરાતમાં આંબામાં ૫૦ ટકા ફ્લાવરિંગ થઇ ગયું છે. કેરીમાં ખેડૂતોએ સારું ઉત્પાદન મેળવવું હોય તો પિયતમાં હાલના સમયમાં ધ્યાન રાખવું જોઇએ. કેટલાક ખેડૂતો આંબામાં વહેલા ફ્લાવરિંગ માટે કલ્ટાર પણ પિવડાવતા હોય છે. જે કેરીની ગુણવત્તા માટે નુક્સાન કારક છે. વલસાડમાં પણ આંબામાં નિયમિત ફ્લાવરિંગ શરૃ થતાં આફૂસ કેરી પણ સમયસર બજારમાં આવી જશે. વલસાડના અગ્રણી વેપારી આર. આર. મિશ્રાના જણાવ્યા અનુસાર, હાફૂસ કેરીમાં સ્થિતિ સારી હોવાથી ઉત્પાદન સારું આવવાની સંભાવના છે. ઘણા વર્ષો બાદ કેરીમાં ત્રણ ફાલ આવવાની શક્યતા છે. ઠંડી ઓછી થશે તો એપ્રિલના શરૃઆતમાં જ આફૂસ બજારમાં આવશે.

કેરીમાં દેશની સ્થિતિ

વર્ષ           વાવેતર ઉત્પાદન  ઉત્પાદકતા

૨૦૦૬-૦૭  ૨૧.૫૩  ૧૩૭     ૬.૩૮

૨૦૦૭-૦૮  ૨૨.૦૧  ૧૩૯     ૬.૩૬

૨૦૦૮-૦૯  ૨૩.૦૮  ૧૨૭     ૫.૫૨

૨૦૦૯-૧૦  ૨૩.૧૨  ૧૫૦     ૬.૫૦

૨૦૧૦-૧૧  ૨૨.૯૬  ૧૫૧     ૬.૬૧

૨૦૧૧-૧૨  ૨૩. ૭૮ ૧૬૧     ૬.૮૦

નોંધઃ વાવેતરના આંક લાખ હેક્ટરમાં અને ઉત્પાદન લાખ ટનમાં ઉપરાંત ઉત્પાદકતા હેક્ટરદીઠ ટનમાં છે.

કેરીમાં રાજ્યની સ્થિતિ

વર્ષ           વાવેતર ઉત્પાદન  ઉત્પાદકતા

૨૦૦૮-૦૯  ૧.૧૫              ૨.૯૯      ૨.૬

૨૦૦૯-૧૦  ૧.૨૧              ૮.૫૬      ૭.૦  

૨૦૧૦-૧૧  ૧.૩૦    ૯.૧૧                ૭.૦

૨૦૧૧-૧૨  ૧.૩૬              ૯.૬૬.     ૭.૯

  રાજ્ય પ્રમાણે કેરીના ઉત્પાદનની સ્થિતિ                                                                                                ૨૦૧૦-૧૧                                 ૨૦૧૧-૧૨

રાજ્ય                 વાવેતર    ઉત્પાદન    ઉત્પાદકતા         વાવેતર    ઉત્પાદન    ઉત્પાદકતા

ઉત્તર પ્રદેશ           ૨.૬૭    ૩૬.૨૩     ૧૩.૬             ૨.૫૮    ૩૮.૪૦    ૧૪. ૯

કર્ણાટક                ૧.૬૧    ૧૭.૭૮     ૧૧.૦             ૧.૭૨    ૧૮.૬૮     ૧૧.૦

બિહાર                ૧.૪૭    ૧૩.૩૪     ૯.૧                ૧.૪૭    ૧૨.૪૧     ૮.૫

તમિલનાડુ            ૧.૪૮    ૮.૨૩       ૫.૬                ૧.૫૧    ૮.૮૯       ૫.૮

ઓરિસ્સા                        ૧.૯૦    ૬.૪૨       ૩.૪                ૧.૯૭    ૭.૧૫       ૩.૭

મહારાષ્ટ્ર              ૪.૭૭    ૩.૩૧       ૦.૭                ૪.૮૨    ૫.૦૩       ૧.૧

નોંધઃ વાવેતરના આંક લાખ હેક્ટરમાં અને ઉત્પાદન લાખ ટનમાં ઉપરાંત ઉત્પાદકતા અંદાજિત હેક્ટરદીઠ ટનમાં છે

ભારતની કેરીના મુખ્ય વિદેશી ખરીદદારો

                                     ૨૦૧૦-૧૧                                 ૨૦૧૧-૧૨

                           નિકાસ               કિંમત                  નિકાસ                કિંમત

સાઉથ એશિયા            ૨૯૪૨૦        ૧૧૭૨૩             ૨૬૭૬૬               ૧૩૧૯૪

ઇયુ-૨૭                   ૨૫.૭૫            ૨૦૮૦             ૩૧૫૪૨               ૪૭૪૪

એશિયન દેશ              ૭૯૭              ૩૭૭                  ૯૬૫                ૪૯૮

નોર્થ અમેરિકા             ૫૬૩              ૩૧૯                  ૭૫૮                ૩૭૧

નોર્થ એશિયા              ૧૨૧               ૬૮                    ૨૩૮                ૧૬૪

નોંધઃ નિકાસની આવક ટનમાં છે જ્યારે કિંમત લાખમાં છે.

બજારમાં પાક આવવાની સ્થિતિ

રાજ્ય                             સીઝન                           કેરી

આંધ્રપ્રદેશ            ફેબ્રુઆરી-મધ્ય જુલાઇ         બંગનપાલી,   તોતાપુરી,  સુવર્ણલેખા, નીલમ

ગુજરાત                    એપ્રિલ-જુલાઇ                  આલ્ફોન્ઝો, કેસર અને રાજાપુરી, આફૂસ

કર્ણાટક                  એપ્રિલ-જુલાઇ                બંગનપાલી, તોતાપુરી, નીલમ,

મહારાષ્ટ્ર                માર્ચ-જુલાઇ                  આલ્ફોન્ઝો, કેસર, પૈરી

ઉત્તર પ્રદેશ             મે- ઓગસ્ટ                   બોમ્બે ગ્રીન, દશેરી, આમ્રપાલી, ચૌસા
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..

દેશમાં ધાન્ય પાકોના ઉત્પાદનમાં ૩.૫ ટકાનો ઘટાડો નોંધાશે

દેશમાં ૨૫૦૦ લાખ ટનથી વધુ ધાન્ય પાકોના ઉત્પાદનનો અંદાજઃ કઠોળનું ઉત્પાદન ૫ લાખ ટન વધ્યું

કેન્દ્ર સરકારે તાજેતરમાં કૃષિ ઉત્પાદનનોના જાહેર કરેલા અંદાજ અનુસાર  દેશમાં ધાન્ય અને કઠોળ પાકોના ઉત્પાદનમાં નોંધપાત્ર વધારો નોંધાશે. દેશમાં ૧ ફેબ્રુઆરી સુધીમાં ૬૧૬ લાખ હેક્ટરમાં વાવેતર નોંધાયું છે. જે ગત વર્ષે ૬૧૫ લાખ હેક્ટર નોંધાયું હતું. આમ વાવેતરમાં વધારો નોંધાયો છે. અંદાજમાં શેરડીનું ઉત્પાદન વધ્યું છે તો કપાસ અને શણના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો નોંધાયો છે.

૨૦૧૨-૧૩ના વર્ષમાં ખરીફ પાકોમાં વરસાદની અનિયમિતતાને પગલે પાકોના ઉત્પાદનમાં તફાવત જોવા મળ્યો છે. જુલાઈ ૨૦૧૧થી જૂન ૨૦૧૨ના સમયગાળા દરમિયાન અનાજનું ઉત્પાદન ૨૫૯૩ લાખ ટન થયું હતું. આ વર્ષે ધાન્ય પાકોનું ઉત્પાદન વધે તેવા સંજોગો હતા, પરંતુ ખરીફ સીઝનમાં અનિયમિત વરસાદને પગલે ઉત્પાદનમાં ૩.૫ ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો છે. આમ છતાં  આ ઉત્પાદન પૂરતું હોવાનું કૃષિમંત્રીએ જણાવ્યું હતું.

ચોખાઃ ધાન્ય પાકોમાં ચોખાનું મસમોટું ઉત્પાદન થાય છે. ૨૦૦૮-૦૯માં ચોખાનું ઉત્પાદન ૯૯૧ લાખ ટન થયું હતું જેમાં હવે વધારો થવા લાગ્યો છે. ૨૦૧૧-૧૨માં ચોખાનું ઉત્પાદન ૧૦૫૩ લાખ ટન થયું હતું પરંતુ આ વર્ષે ૧૦૧૮ લાખ ટન ચોખાનું ઉત્પાદન થશે તેવો અંદાજ લગાવાયો છે. ઓછો વરસાદ છતાં ચોખાના ઉત્પાદને હજાર ટનનો આંક વટાવી દીધો છે.

ઘઉંઃ રવી સીઝનના મુખ્ય પાક ગણાતા ઘઉંનો સરેરાશ વાવેતર વિસ્તાર ૨૯૨ લાખ હેક્ટર છે. ચાલુ વર્ષે ૨૯૮.૧૯ લાખ હેક્ટરમાં વાવેતર નોંધાયું છે અને  ઉત્પાદન ૯૨૩ લાખ ટન થવાનો અંદાજ લગાવાઇ રહ્યો છે ગત વર્ષે  રેકર્ડબ્રેક ૯૪૦ લાખ ટન ઉત્પાદન થયું હતું. ઘઉંનું સરેરાશ ઉત્પાદન ૮૫૦ લાખ ટનથી ૯૦૦ લાખ ટન રહેતું હોય છે.

બાજરીઃ દેશમાં બાજરીનો પાક ત્રણેય સીઝનમાં લેવાતો પાક છે. ૨૦૧૧-૧૨માં બાજરીનું ઉત્પાદન ૧૦૦ લાખ ટન થયું હતું. ૨૦૧૦-૧૧માં પણ ઉત્પાદનનો આંક ૧૦૩ લાખ ટન રહ્યો હતો, પરંતુ ૨૦૧૨-૧૩ની સીઝનમાં બાજરીના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો નોંધાવાનો અંદાજ છે. કેન્દ્ર સરકારના બીજા અંદાજ અનુસાર દેશમાં બાજરીનું ઉત્પાદન ૮૧ લાખ ટન એટલે કે ગત વર્ષ કરતાં ૨૦ લાખ ટન ઓછું રહેશે.

કઠોળઃ દેશમાં કઠોળની જરૃરિયાત ૨૧૦ લાખ ટનની છે જ્યારે ઉત્પાદન ૧૫ લાખ ટનથી ૧૮૦ લાખ ટનની વચ્ચે થતું હોય છે. પરિણામે ગત વર્ષે  ૩૦ લાખ ટન કઠોળની આયાત કરવી પડતી હોય છે. દેશમાં કઠોળની જરૃરિયાત વધે છે સામે કઠોળનું ઉત્પાદન ન વધતાં કઠોળ પાકોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ખેતીવાડી વિભાગ દ્વારા પ્રયાસો પણ જારી છે.  દેશમાં ૨૦૧૦-૧૧માં કઠોળનું ઉત્પાદન ૧૮૨ લાખ ટન થયું હતું જ્યારે ૨૦૧૧-૧૨માં ઉત્પાદનનો આંક ૧૭૦ લાખ ટન રહ્યો હતો. આમ ગત વર્ષે કઠોળનું ઉત્પાદન ઘટયું હતું, પરંતુ ચાલુ વર્ષે કઠોળનું ઉત્પાદન ૧૭૫ લાખ ટન થવાની સંભાવના છે.

કપાસઃ દેશમાં કપાસનું વાવેતર મોટા પ્રમાણમાં થાય છે. આ વર્ષે કપાસનું વાવેતર ૧૧૬ લાખ હેક્ટરમાં થયું હતું જ્યારે ગત વર્ષે વાવેતરનો આંક ૧૨૧ લાખ હેક્ટર હતો. દેશના રૃની માંગ દિનપ્રતિદિન વિદેશમાં વધતાં ખેડૂતો મોટાપાયે હવે કપાસનું વાવેતર કરે છે. 

કપાસનું ૨૦૦૯-૧૦માં ઉત્પાદન ૨૨૦ લાખ ગાંસડી હતું જ્યારે ૨૦૧૦-૧૧માં ૩૩૦ લાખ ગાંસડી રહ્યું હતું, પરંતુ ૨૦૧૧-૧૨ની સીઝન કપાસના માટે સારી રહેતાં ઉત્પાદન ૩૫૨ લાખ ગાંસડી રહ્યું હતું. જ્યારે ચાલુ વર્ષે ઉત્પાદન ૩૩૮ લાખ ગાંસડી થવાનો અંદાજ લગાવાઈ રહ્યો છે.

કૃષિ પાકોનું ઉત્પાદન અને ૧૨-૧૩ના વર્ષનો અંદાજ

   પાક                ૨૦૦૮-૦૯     ૨૦૦૯-૧૦  ૨૦૧૦-૧૧    ૨૦૧૧-૧૨   ૨૦૧૨-૧૩        

ચોખા                 ૯૯૧.૦૮       ૮૯૦.૮      ૯૯૫.૮       ૧૦૫૩.૧      ૧૦૧૮.૦

ઘઉં                    ૮૦૬.૮         ૮૦૮.૮      ૮૬૮.૭       ૯૪૦.૮           ૯૨૩.૦

જુવાર                 ૭૨.૫           ૬૭.૦        ૭૦.૦         ૬૦.૧              ૫૨.૬

બાજરી   ૮૮.૯            ૬૫.૧        ૧૦૩.૭       ૧૦૨.૮            ૮૧.૫

મકાઇ              ૧૯૭.૩             ૧૬૭.૨        ૨૧૭.૩      ૨૧૭.૬          ૨૧૦.૬

ધાન્યપાક ૪૦૦.૫          ૩૩૫.૫        ૪૩૪.૦                  ૪૨૦.૪          ૩૮૪.૭

તુવેર                  ૨૨.૭            ૨૪.૬        ૨૮.૬         ૨૬.૫              ૨૭.૫

ચણા                  ૭૦.૬            ૭૪.૮        ૮૨.૨         ૭૭.૦              ૮૫.૭

અડદ                  ૧૧.૭            ૧૨.૪        ૧૭.૬         ૧૭.૭              ૧૭.૪

મગ                    ૧૦.૩            ૬.૦૯        ૧૮.૦         ૧૬.૩              ૧૨.૭

કુલ કઠોળ ૧૪૫.૭         ૧૪૬.૬       ૧૮૨.૪       ૧૭૦.૯          ૧૭૫.૮

કુલ અનાજ          ૨૩૪૪.૭                   ૨૧૮૧.૧     ૨૪૪૪.૯     ૨૫૯૩.૨      ૨૫૦૧.૪

સોયાબીન            ૯૯.૧           ૯૯.૬         ૧૨૭.૪      ૧૨૨.૧            ૧૨૯.૬

કપાસ                 ૨૨૨.૮         ૨૪૦.૨       ૩૩૦.૦      ૩૫૨.૦            ૩૩૮.૦

શણ                   ૧૦૩.૭         ૧૧૮.૨      ૧૦૬.૨       ૧૧૪.૦         ૧૧૧.૩

શેરડી                  ૨૮૫૦.૩                   ૨૯૨૩.૦     ૩૪૨૩.૮                 ૩૬૧૦.૪       ૩૩૪૫.૪

નોંધઃ દેશમાં ઉત્પાદનના આંક લાખ ટનમાં છે.

 દેશમાં વાવેતરના આંક 

પાકનું નામ  ૨૦૧૨-૧૩      ૨૦૧૧-૧૨

ઘઉં            ૨૯૮.૧૯        ૨૯૮.૬૧           

ડાંગર          ૨૦.૯૯          ૨૩.૯૭

ધાન્યપાક    ૬૨.૧૫           ૫૯.૯૯

કઠોળ         ૧૪૮.૧૩        ૧૪૭.૪૨

રાયડો         ૬૭.૨૩          ૬૫.૮૦

મગફળી      ૮.૭૫                        ૭.૬૬

સનફ્લાવર  ૫૦૧૨                        ૪.૪૩   

ચણા         ૯૪.૭૮           ૮૯.૯૨

તેલીબિયાં   ૮૭.૯૨            ૮૫.૯૫

કુલ           ૬૧૬.૭૫         ૬૧૫.૫૩

નોંધઃ દેશમાં વાવેતરના આંક લાખ હેક્ટરમાં છે.
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..

ગ્રીનહાઉસમાં એડવાન્સ પ્લાસ્ટિક ફિલ્મ ખેડૂતો માટે લાભદાયી

પ્લાસ્ટિકને એન્ટિ ડસ્ટ રાખવા માટે સાદા પાણીથી સાફ કરવું જરૃરીઃ  પ્લાસ્ટિકના કોન્ટેક્ટ પોઈન્ટમાં વોટરકલરથી પેઈન્ટ કરવું જરૃરી

ગ્રીનહાઉસમાં ફિલ્મ પસંદ કરવામાં માર્ગદર્શન ખૂબ જ જરૃરી છે, કારણ કે ગ્રીનહાઉસની સફળતા અને નિષ્ફળતાનો ખૂબ જ મોટો આધાર ફિલ્મની પસંદગી  પર રહેલો છે. ગ્રીનહાઉસમાં ફિલ્મને સમજતાં પહેલાં સૂર્યપ્રકાશમાં રહેલા અલ્ટ્રાવાયોલેટ, વિઝિબલ લાઈટ અને ઇન્ફ્રા રેડ અંગે જાણકારી હોવી જરૃરી છે.

રાજ્યમાં ગ્રીનહાઉસ ક્ષેત્રે  ડીફ્યુઝ લાઈટવાળા પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ લાભદાયી :  ગ્રીનહાઉસમાં પ્લાસ્ટિક પર સુર્યપ્રકાશની   સીધી અસર પડે છે. ઇન્ફ્રા રેડ સૂર્યપ્રકાશની જે પણ ગરમી પડે છે તે પૃથ્વી પરથી અવકાશમાં પાછી ધકેલાય છે. જેના કારણે પૃથ્વી પરના જીવજંતુ વનસ્પતિ અને મનુષ્યોને ગરમીનો અનુભવ થાય છે. સામાન્ય રીતે આપણે બધા જોઈએ છે તે વિઝિબલ લાઈટ છે, પરંતુ સૂરજના પ્રકાશમાં રહેલા અલ્ટ્રાવાયોલેટ પ્લાસ્ટિકના દુશ્મન નંબર ૧ છે. જે પ્લાસ્ટિકની આવરદાને ઘટાડી નાખે છે. બીજું કે  પ્લાસ્ટિકમાં લાઈટ ડીફ્યુઝન પણ મહત્ત્વની બાબત છે. પીળા બલ્બમાંથી જે પ્રકાશ મળે છે તે સીધી લાઈટ છે જ્યારે ટયુબમાંથી જે પ્રકાશ ફેલાય છે તે ડીફ્યુઝ લાઈટ છે. ગ્રીનહાઉસમાં મોટે ભાગે પારદર્શક પ્લાસ્ટિક ખાસ કાંઈ કામનું નથી.

ગુજરાતમાં સૌથી વધુ સમય સુધી સૂર્યપ્રકાશ અને ગરમી વધુ પડે છે આથી પ્લાસ્ટિકમાં ડીફ્યુઝ લાઈટવાળા પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ કરવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે. જે વિસ્તારોમાં  ઠંડી વધારે પડે છે ત્યાં ગ્રીનહાઉસમાં કલીન પ્લાસ્ટિક વધુ ઉપયોગી છે.

પ્લાસ્ટિક એન્ટિસલ્ફર હોવું જરૃરી

ગ્રીનહાઉસમાં પ્લાસ્ટિકનો જે રંગ પસંદ કરો તે તેની જરુરીયાત મુજબ જ હોય તે જરૃરી છે. પીળા, સફેદ, કાળા, લીલા પ્લાસ્ટિકની પસંદગીનો આધાર ગ્રીનહાઉસમાં પાક કયો છે અને વેરાયટી શું છે તથા શાનું ઉત્પાદન મેળવવાનું છે તે પણ મહત્ત્વની બાબત છે. ગ્રીન હાઉસ માટેની પ્લાસ્ટિક ફિલ્મ ખરીદો તે એન્ટિસલ્ફર હોય તે જરૃરી છે. સલ્ફરથી પ્લાસ્ટિક બગડે છે. ૧૨૦૦થી ૧૫૦૦ પીપીએમ સલ્ફરની નકકી કરવામાં આવેલી મર્યાદા છે.

પ્લાસ્ટિકને સાફ કરવાથી ૩૦ ટકા વધુ મળતું ઉત્પાદન : 

ગ્રીનહાઉસમાં એન્ટિડસ્ટ ફિલ્મ પણ હોય છે. જ્યારે ડ્રિપ અંદર હોય ત્યારે એન્ટિડસ્ટ બહારના ભાગે હોય છે. ઇન્સ્ટોલેશન વખતે ઇનસાઈડ અને આઉટસાઈડનું ધ્યાન રાખવું જરૃરી છે. પ્લાસ્ટિકને એન્ટિડસ્ટ રાખવા માટે સાદા પાણીથી સાફ કરવું જરૃરી છે. પ્લાસ્ટિકને સાફ નહીં કરવાથી ૩૦ ટકા જેટલું ઉત્પાદન ઘટે છે. ગ્રીનહાઉસમાં પ્લાસ્ટિકને કોન્ટેક્ટ પોઈન્ટમાં વોટરકલરથી પેઈન્ટ કરવું જરૃરી છે. પ્લાસ્ટિકને બહારની તરફ પેઈન્ટ કરો. આના માટે ઓઈલ કલરનો ઉપયોગ કરવો નહીં.

ગ્રીનહાઉસમાં જી.આઇ. પ્રોફાઇલથી પ્લાસ્ટિકને નુક્સાન થવાનો ભય

ગ્રીનહાઉસમાં હાલમાં ખેડૂતો જી.આઇ. પ્રોફાઇલનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. સારી એસેસરીઝ ખેડૂતોના ગ્રીનહાઉસનું આયુષ્ય વધારે છે. ખેડૂતો ગ્રીનહાઉસ બનાવતા સમયે ધ્યાન રાખશે તો ખેડૂતોને ચોક્કસ ફાયદો થશે. ખેડૂતો જી.આઇ પાઇપનો ઉપયોગ કરતા હોવાથી કાટ લાગવાનો ભય રહે છે. પરિણામે પ્લાસ્ટિક પણ ફાટી જતું હોય છે. ખેડૂતોએ પીવીસી કોટેડ સ્પ્રિંગમાં પણ ખાસ ધ્યાન રાખવાની જરૃરિયાત છે. સ્પ્રિંગ કાટ ખાઇ જતાં પ્લાસ્ટિક ફાટી જવાનો ભય રહે છે. 

(ગ્રીનહાઉસમાં પ્લાસ્ટિક ક્ષેત્રના સચોટ ઉપયોગ અંગેના જાણકાર રાજીવ રોયના પ્રેઝન્ટેશનના આધારે)

ગ્રીનહાઉસમાં યુવી બ્લોકિંગ મહત્ત્વનું 

ગ્રીનહાઉસ  પ્લાસ્ટિક ફિલ્મમાં સૌથી મહત્ત્વની બાબત હોય તો તે યુવી બ્લોકિંગ છે. યુવીનાં કિરણોને બહાર જ રોકવાં જરૃરી હોય છે. આધુનિક પ્લાસ્ટિકમાં આ પ્રકારની સગવડ હોય તે જરૃરી છે. જેનાથી જીવાતો ઓછી સક્રિય રહે છે. યુવી પ્લાસ્ટિકના ઉપયોગથી એફિડનો ૧૦૦ ટકા, સફેદ માખીનો ૧૦ ટકા અને થ્રિપ્સનો ૧૦ ટકા જેટલો કંટ્રોલ થાય છે. જીવાત ઉપરાંત ગ્રીનહાઉસમાં વિઝિબિલિટીનું ધ્યાન રાખવાથી ફુગજન્ય રોગોનો ઉપદ્રવ ઓછો થાય છે.

ગ્રીનહાઉસમાં આધુનિક ટેકનોલોજીઃ એન્ટિ ડ્રિપ

ગ્રીનહાઉસમાં પ્લાસ્ટિકમાં હવે એન્ટિ ડ્રિપ સિસ્ટમ આવશેે. હવામાંનો ભેજ જ્યારે સેટ થઈ જાય છે ત્યારે બહારનું તાપમાન ઓછુ થઈ જાય છે અને અંદર વધુ રહે છે. જ્યારે પ્લાસ્ટિક પર બાઝેલો પાણી સ્વરૃપનો ભેજ સવારમાં પાકના છોડ પર પડે છે. સવારથી બપોર સુધી સૂર્યનાં કિરણો ત્રાંસાં હોય તેવા સમયે પાણીનાં ટીપાં સૂર્યપ્રકાશને રિફ્લેક્ટ કરે છે. આથી સૂર્યપ્રકાશ ન મળવાથી ઉત્પાદન પર અસર થાય છે. આવી જ રીતે એન્ટિમીસ્ટ ફિલ્મ પાણીના બુંદને જામવા દેતી નથી. જ્યાં સતત  તડકો-છાયો, ધુમ્મસ છવાયેલો રહેતો હોય અને વાતાવરણમાં પાણીના કણ જોવા મળતા હોય ત્યાં ઉપયોગી છે.
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..

રાષ્ટ્રીય માન્યતા પ્રાપ્ત ભેંસો

• દેશની ૧૦ રાષ્ટ્રીય માન્યતા પ્રાપ્ત ભેંસોમાં ગુજરાતની મહેસાણી, જાફરાબાદી, સુરતી અને બન્ની ભેંસનો સમાવેશ
•  બન્ની અને મહેસાણી ભેંસનો ભાવ નાની કાર જેટલો
•  બન્ની ૨.૫૦ લાખ સુધી તો મહેસાણી ભેંસ ૮૫ હજાર રૃપિયા સુધી વેચાઇ છે

ભેંસ ભાગોળે અને છાશ છાગોળે અને ઘરમાં ધમાધમ,ભેંસ આગળ ભાગવત,ડોબા જેવો છે આવી નેગેટિવ કહેવતો ભેંસ માટે સમાજમાં પ્રચલીત છે. આમ છતાં વિશ્વના દૂધ ઉત્પાદનમાં જેનો ફાળો ૫૩ ટકા છે તેવી ભેંસોની સંખ્યા પણ ઓછી નથી. આંકડાની દૃષ્ટિએ ગણીએ તો વિશ્વમાં ભેંસની વસતી ૧૫.૮ કરોડથી પણ વધારે છે.  જેમાંથી ૧૫.૪ કરોડ જેટલી ભેંસ તો માત્ર એશિયાખંડમાં વસે છે. ૨૦૦૩માં ભારત સરકાર દ્વારા પાળેલાં પશુઓની ગણતરીમાં સમગ્ર ભારતમાં ૯.૭૯ કરોડ જેટલી ભેંસો ભારતમાં છે.જેમાંથી ૭૧ લાખ ભેંસ તો માત્ર ગુજરાતમાં છે. વિશ્વમાં ર્વાિષક ૧.૩ ટકાના દરે ભેંસોની વસતી વધતી રહે છે.અહીંયાં આપણે એવી ૧૦ ભેંસોનો ઉલ્લેખ કરી રહ્યા છીએ જેમને દેશમાં રાષ્ટ્રીય માન્યતા પ્રાપ્ત થઇ છે. છેલ્લે કચ્છની બન્ની ભેંસને રાષ્ટ્રીય માન્યતા થતાં રાષ્ટ્રીય માન્યતા પ્રાપ્ત ભેંસોના આંકમાં ગુજરાતની ચાર ભેંસોનો સમાવેશ થયો છે.

આદીકાળથી માનવી અને ભેંસનો સંબંધ શાસ્ત્રોમાં ઉલ્લેખાયેલો છે. ભારતીય ગ્રેંથોમાં પણ ભેંસને દાનવનું વાહન ગણવામાં આવી છે. આમ ભેંસોનો સંબંધ માનવી સાથે વર્ષેા જૂનો છે.રામાયણમાં પણ કુંભકર્ણને જગાડવા માટે ભેંસોના અવાજનો ઉપયોગ કરાયું હોવાનું ઉલ્લેખાયેલું છે. ભારતીય ભેંસ વોટર બફેલો તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. કારણકે તેની કાળી ચામડી અને ગરમીમાં પાણીમાં પડી રહેતી હોવાથી તે વિશ્વમાં વોટર બફેલો તરીકે ઓળખાય છે.આજે પશુપાલન એ માત્ર દૂધ પ્રાપ્તીના સાધનને બદલે એક વ્યવસાય બની ગયો છે. મહેનતકશ ખેડૂતો મહિને લાખો રૃપિયા કમાઇ રહ્યા છે.આણંદની અમૂલ ડેરીની આજે વિશ્વમાં બોલબાલા છે. જેમાં ગુજરાતના મહેનતું પશુપાલકોનો મુખ્ય ફાળો છે. ગુજરાતમાંથી આજે પણ હજારો લીટર દૂધ ટેન્કરો મારફતે પાડોશીમાં રાજ્યમાં મોકલાઇ રહ્યું છે અને ડેરીઓ આજે વટવૃક્ષ સમાન બની ગઇ છે ત્યારે દૂધના ઉત્પાદન સાથે સંકળાયેલી ભેંસો એ ખેડૂતો માટે મહત્વની સાબિત થઇ રહી છે.  ભેંસોની સંખ્યા દીનપ્રતિદીન વધી રહી છે ત્યારે ૧૧ ભંેસોની પ્રજાતી એવી છે કે જેને રાષ્ટ્રીય માન્યતા મળી છે. છેલ્લે  ભારતની એગ્રીકલ્ચર રીસર્ચ કાઉન્સીલે કચ્છની બન્ની ભેંસને ભારતની ૧૦ મી શુદ્ધ જાતી તરીકે માન્યતા આપી છે.

કચ્છના બન્ની પ્રદેશનું ઉમદા ઘાસીયું મેદાન એશિયામાં સૌથી સારા મેદાનમાંનુ એક છે. અત્યંત પૌષ્ટીક થઇ પડે તેવા અહીં લગભગ ૩૦ પ્રકારના ધાસ અહીં ઉગે છે. બન્ની ભેંસની વિશેષતા એ છે કે તે દુષ્કાળની પરિસ્થિતી કે ઉંચા નીચા તાપમાન તેમજ ઓછા ઘાસમાં પણ આરામથી રહી શકે છે.

બન્ની

એના જનીનીક બંધારણના કારણે બન્ની ભેંસ સારું એવું  દૂધ નું ઉત્પાદન પણ આપે છે. બન્ની બેંસ બન્ની ઉપરાંત લગભગ આખા કચ્છ જિલ્લામાં અને બનાસકાંઠાથી પાટણના કેટલાક ભાગમાં પણ જોવા મળે છે. હા ઝેબુ નામની જાત પણ અહીં જોવા મળે છે.જો કે, હાલમાં બન્ની ભેંસની સંખ્યા દીનપ્રતિદીન વધી રહી છે. જેનું મુખ્ય કારણ અહીના માલધારીઓ પૈસાની લાલચમાં હવે ભેંસોને મુંબઇ અમદાવાદ અને ઉત્તર ગુજરાતમાં વેચી રહ્યા છે પરિણામે કચ્છમાં બન્ની ભેંસની સંખ્યા ઘટી રહી છે. 

જોકે, બન્ની ભેંસની પ્રજાતિ શુધ્ધ રહી છે તેનું કારણ પણ અહીંના માલધારીઓ છે હંમેસાં બન્ની ભેંસને બહારગામના કે અન્ય પ્રજાતિના આખલા સાથે ક્યારેય ફાળવતા નથી. બન્ની ભેંસને ઓળખવી પણ એકદમ સહેલી છે કારણકે ખાસ પ્રકારે એનાં મૂળ તરીકે વળેલાં શીંગડાં, કાળી-મોટી ચળકતી આંખો, ઝાઝી કરચલીઓ વિનાની ડોક અને આખા શરીરે વાળ એની ઓળખના મુખ્ય ચિહ્નો છે. મહારાષ્ટ્રની અન્ય ભેંસોની જેમ જ મરાઠાવાડની ભેંસોના શિંગડાં પણ પાછળની તરફ વળેલાં અને નાની કલવાર જેવાં હોય છે . પાતળું  નાનું મોં અને ભૂખરો કાળો રંગ હોય છે અને એની પૂંછડી પર સફેદ ડાધ જોવા મળે છે. ભદાવરી આ ભેંસનું મૂળ ઉત્તરપ્રદેશ અને મધ્યપ્રદેશનો કેટલોક વિસ્તાર છે.મધ્યમ બાંધો, ભૂખરી ચામડી,તાંબાના રંગના વાળ તથા ગરદનમાં લફેદ રંગની રીંગ આ ભેંસની મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ છે.આ બેંસ સરેરાશ રોજનું ચાર લીટર જેટલું દૂધ આપે છે.

પંઢરપુરી ભેંસ

આ ભેંસનુ મૂળ વતન સોલાપુર જિલ્લાનું પંઢરપુર છે પરંતુ એ સોલાપુર, કોલ્હાપુર તથા સાંગળી જિલ્લામાં પણ જોવા મલે છે. આ ભેંસનાં શિંગડાં તરત જ ધ્યાન ખેંચે તેવા હોેય છે. અત્યમત લાંબા પાછળની તરફ વળેલાં અને તલવાર જેવા દેખાતા હોય છે.જે ૪૫-૫૦ સેમી. થી લઇને ૧-૧.૫ મીટર સુધી લાંબા હોય છે. ૪૫૦થી ૪૭૦ કિલો વજન ધરાવતી આ ભેંસ ટંકનું બેથી ત્રણ લીટર દૂધ આપે છે.

ટોડા ભેંસ

માથાની બન્ને બાજુ ઉગેલાં શીંગડાં ઘરાવતી આ ભેંસ તમિલનાડુમાં જોવા મળે છે. એ શરીરે ભૂખરા રંગની હોય છે જેના શરીર પર આછા ભૂરા રંગના વાળ હોય છે અને તેના શીંગડાં ભારેખમ અને મોટા હોય છે. જ્યારે તે વજનમાં પણ કદાવર હોય છે.

નીલીરાવી ભેંસ

પાકિસ્તાનમાં મોન્ટગોમરી,મુલતાન અને સતલજ નદીના કિનારે જ્યારે ભારતમાં ફિરોઝપુર જિલ્લામાં  આ ભેંસો જાવા મળે છે. આ ભેંસો મધ્યમ કદની કાળા કે આસમાની રંગની હોય ચે. માથાના વાળ,કપાળ, ચહેરો અને ચારેય પગ અને પૂંછડીની ચમરી સફેદ રંગવાળી હોય છે. શિંગડાં પણ ઓછા વળેલાં અને પ્રમાણમાં નાનાં હોય છે. મોઢુ લાંબુ અને ઉપસેલું તથા ગરદન અને પગ લાંબા હોય છે. આ જાતની ભેંસ વેતરના લગભગ ૨૫૦ દિવસ દૂધ આપે છે.

સુરતી ભેંસ

આ જાતની ભેંસો મુખ્યત્વે મધ્ય અને દક્ષિણ ગુજરાતમાં વધારે પ્રમાણમાં જોવા મળતાં તે નડિયાદવી અને ચરોતરી નામે પણ ઓળખાય છે.સુરતી ભેંસ એ એકદમ નાના કદની હોય છે.  એ રંગે ભૂરી ,માંજરી, અને કાળી હોય છે એના ગળામાં સફેદ વાળના બે પટ્ટા હોય છે. આ ભેસના શીંગડાં ચપટાં અને દાતરડા આકારનાં હોય છે એના શરીરે વાળ પણ એકદમ ઓછા હોય છે.માથું ગોળ અને કાન નાના-મધ્યમ કદના, આંખો ફરતો પટ્ટો અને પીઠ સીધી બીજી જાતોમાં જોવા મળતી નથી.આ ભેંસ લગભગ ૫૩૫ દિવસ પછી બીજા બચ્ચાને જન્મ આપે છે.

મહેસાણી ભેંસ

આ જાત સુરતી અને દિલ્હી -ઉત્તરપ્રદેશના મુરાહના સંસ્કરણથી ઉત્પન્ન કરવામાં આવી છે. એ દિલ્હીની મુરાહ જાત કરતાં શરીરમાં છોડી લાંભી અને માથેથી જરા ભારે હોય છે. આ જાત સ્વભાવે નરમ હોય છે. મહેસાણવી ભેંસ સૌપ્રથમ વખતે સાડાત્રણથી ચાર વર્ષ્ વિવાય છે અને એક વેતરનું સરેરાશ દૂધ ઉત્પાદન ૧૫૦૦થી ૧૮૦૦ લીટર હોય છે.જ્યારે આ ભેંસના દૂધ આપવાના દિવસો પણ ૨૭૦થી ૩૧૦ હોય છે.

જાફરાબાદી ભેંસ

ગુજરાતની જાફરાબાદી જાત સૌરાષ્ટ્રમાં ગીરના જંગલમાં જોવા મળે છે.આં ભેંસ દુનિયાભરમાં સૌથી મોટા કદની ભેંસ તરીકે ઓળખાય છે. ભેંસમો શારીરિક બાંધો મજબૂત હોય છે.માથુ અને કપાળ હાથી જેવાં,આંખો ભારે અને પાંપચાં શિંગડાની આડસમાં દબાયેલા જોવા મલે છે.શિંગડાં માથાની બન્ને બાજુએથી નીકળીને નીચે જઇને બહારની બાજુે વળાંક લેતાં હોય છે.કાન  મધ્યમ કદના અને સિંગડાં પાછળ ઢંકાયેલા હોય છે.

નાગપુરી ભેંસ

મહારાષ્ટ્રના વિદર્ભની આ ભેંસ આંધ્રપ્રદેશના આદિલાબાદમાં પણ જોવા મળે છે.એનાં શીંગડાં તદ્ન પાછળની તરફ ઉગે છે. અને ઓછાં વળાંકવાળાં તથા પ્રમાણમાં સમક્ષિતીજ હોય છે. સામાન્ય રીતે એની પૂંછડીમાં સફેદ ટપકાં

હોય છે.

published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..

કમ્પ્યુટરથી પાકમાં પાણી અને ખાતર આપતો કાસમપુરાનો ખેડૂત

કમ્પ્યુટર સિસ્ટમથી ખેતરમાં પાકને પાણી અને ખાતર આપવાનું દેશના સૌ પ્રથમ ખેડૂતનું બહુમાન કરજણના કાસમપુરાના પ્રગતિશીલ ખેડૂતને ફાળેઃ સાત વર્ષ પૂર્વે ખેડૂતે દસ લાખના ખર્ચે મશીન વિકસાવ્યું હતું

દેશ ના કોઇ પણ ખૂણે બેસી ઇન્ટરનેટની મદદથી ખેતરમાં વાવેતર કરેલા પાકમાં પાણી અને ખાતર આપવું એ સાંભળીને થોડંુ અચરજ લાગે કે ખેતરમાં ગયા વિના આ શક્ય કેવી રીતે બને. પણ અશક્યને શક્ય કરી બતાવ્યું છે કરજણ તાલુકાના કાસમપુરાના એક પ્રગતિશીલ ખેડૂતે. જેની ટેકનોલોજી જોવા માટે આજે પણ રાજ્યભરમાંથી ખેડૂતો ઉમટી રહ્યા છે. ઇઝરાયેલના ટેકનિશિયનો પણ આ ખેડૂતની મુલાકાત લઇ અત્યાધુનિક  ટેકનોલોજી અંગે ખેડૂતને જાણકારી આપી રહ્યા છે. આજથી સાત વર્ષ પૂર્વે જ્યારે ખેડૂતે રૃપિયા દસ લાખના મશીનની ખરીદી કરી ત્યારે તમામ ખેડૂતો દંગ રહી ગયા હતા.

   દેશમાં આ પ્રકારની ટેકનોલોજીવાળી મશીનરી ખરીદવામાં સૌ પ્રથમ હોવાનું ખેડૂતે જણાવ્યું હતું. આ મશીનની ખરીદી બાદ આજે તેના મીઠાં ફળ તેઓ ચાખી રહ્યા છે. પાકમાં ઓછું પાણી આપો તો મૂરઝાઇ જાય કે વધારે પાણી આપવાથી કોહવાવાનો ભય રહે. ખેડૂતો પિયત સમયે આડેધડ ખાતર અને પાણી આજની તારીખે પણ ખેતરમાં આપે છે. પાણી કે ખાતર વધુ આપવાથી પણ ફાયદો નથી કે ઓછુ આપવાથી. પાકનો એક રેશિયો હોય છે. જેને નિભાવવામાં આવે તો પાકમાં મબલક ઉત્પાદન મળી શકે.

      આ જ સિદ્ધાંતને આધારે  વડોદરા જિલ્લાના કરજણના પટેલ ગોપાળભાઇ શામળભાઇ પટેલે ઇન્ટરનેટ પર આ પ્રકારના મશીનની શોધખોળ હાથ ધરી હતી. જેમાં તેમણે એક ખાનગી કંપની આ પ્રકારનાં મશીનનું વેચાણ કરતી હોવાનું ધ્યાને આવતાં તેમણે સાડા સાતથી દસ લાખના ખર્ચે મળતા આ મશીનની ખરીદી કરી પોતાની ૧૦૦ વીઘા જમીનનમાં ડ્રિપ પદ્ધતિનો ઉપયોગ શરૃ કર્યો હતો.  ગોપાળભાઇએ  જણાવ્યું હતું કે, દેશના કોઇ પણ ખૂણે બેઠા હોવા છતાં ઇન્ટરનેટના માધ્યમથી આ મશીન દ્વારા ખેતરમાં પાક અને પાણી આપી શકાય છે. તેઓ ૫૦ ટકા જમીનમાં શેરડીની, ૩૦ ટકામાં કપાસ અને બાકીની ૨૦ ટકા જમીનમાં શાકભાજીની ખેતી કરે છે. જેમાં આ મશીનના ઉપયોગ બાદ ઉત્પાદકતામાં ઘણો વધારો મેળવ્યો છે. જ્યારે પાણી અને ખાતર સમયસર મળવાથી તેમના ફળોની ગુણવત્તા પણ ઉચ્ચ ક્વોલિટીની હોવાનું ગોપાલભાઇએ જણાવ્યું હતું.

  તેમની આ પ્રકારની સિદ્ધિ જોઇ રાજ્ય સરકારે પણ તેમણે સરદાર કૃષિ રત્ન એવોર્ડથી સન્માનિત કર્યા હતા.

  પ્રગતિશીલ ખેડૂત હોવાને પગલે આણંદ કૃષિ યુનિના. વૈજ્ઞાાનિકો દ્વારા પણ તેમને યોગ્ય માહિતી મળી રહેતી હોવાનું જણાવ્યું હતું. ગોપાલભાઇ ખાનગી કંપનીના પણ બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર છે. બ્રાન્ડએમ્બેસેડર હોવાથી કંપની પણ શક્ય તેટલી માહિતી ખેડૂતને પૂરી પાડી તેઓ મબલક ઉત્પાદન મેળવે તેવા પ્રયાસો કરી રહી છે. આમ એક ખેડૂતે ખેતીમાં કમ્પ્યુટર ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરી રાજ્યમાં ખેતીને એક નવી દિશા ચીંધી છે.       સંપર્ક : ૯૯૨૪૩ ૭૩૯૧૩

published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..

ગુજરાતમાં ૨૦૧૧માં ૬૦,૦૦૦ ટ્રેક્ટરનું વેચાણ

રાજ્યમાં ખેતઓજારોનું માર્કેટ જોર પકડશેઃ ૨૦૧૦ સુધીમાં માત્ર ૨ કરોડ સહાય ચૂકવવામાં આવી : ૨૦૧૨-૧૩માં ૨૮૫ કરોડ સબસિડી ચૂકવાશેઃ ગત વર્ષે આશરે સવા કરોડથી બે કરોડના એક એવા ૫૧ ખેત ઓજારો ખેડૂતોએં મંડળી રચી ખરીદ્યાં ઃ ૧૧ હજાર રોટાવેટરની ખેડૂતોએ સબસિડીનો લાભ લઇ ખરીદી કરીઃ ગુજરાતમાં અંદાજિત ૪૦૦૦ કરોડનું માર્કેટ

રાજ્યમાં ખેતીવાડીક્ષેત્રે પ્રગતિ માટે કૃષિ યાંત્રિકીકરણ એ આજની તાતી જરૃરિયાત છે. રાજ્યની કૃષિ પ્રગતિમાં સિંચાઇ, બિયારણ, ખાતર અને ટેકનોલોજી સાથે ખેત ઓજારોનો પણ મહત્ત્વનો ફાળો છે.ખેત ઓજારોનું બજાર આજે રૃપિયા ૪,૦૦૦ કરોડને આંબી ગયું છે. બે વર્ષ અગાઉ રાજ્ય સરકાર તરફથી માત્ર બે કરોડની સબસિડી ચૂકવાતી હતી. પણ છેલ્લાં બે વર્ષમાં સરકારે એકાએક સહાયમાં ૧૪૦ ટકાનો વધારો કરી રાજ્યમાં નવી યોજનાઓ અંતર્ગત સબસિડીઓ જાહેર કરી ૨૦૧૦-૧૧માં ૨૧૦ કરોડની સહાય ચૂકવતા ખેતઓજારોના માર્કેટમાં જોમ આવ્યું છે. આ વર્ષે પણ ૨૮૫ કરોડની ખેતઓજારો પર સબસિડી ચૂકવાય તેવો અંદાજ છે. આ આંક દર્શાવે છે કે રાજ્યમાં કૃષિક્ષેત્રે ખેતઓજારોનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે.

રાજ્ય

માં છેલ્લાં પાંચ વર્ષમાં ખેત ઓજારના બજારમાં ઉત્તરોત્તર પ્રગતિ આવી છે. એક સમય હતો જ્યારે ખેડૂતો હળ, ટ્રેક્ટર, દાંતરડાં અને વધુમાં વધુ કલ્ટિવેટર, પ્લાઉ કેે થ્રેસરનો  ઉપયોગ કરતા હતા. ટ્રેક્ટર કે થ્રેસર વાપરતા ખેડૂતોનું સમાજમાં વિશેષ માન રહેતું. જે પ્રગતિશીલ ખેડૂતોને ટ્રેક્ટર કે થ્રેસર ખરીદવાનું પોષાતું નહીં તેઓ ભાડા પર લાવીને આ સાધનો વાપરતા હતા. તે સમયે અત્યાધુનિક ઓજારોની તો વાત જ શીદ કરવી, પરંતુ છેલ્લાં કેટલાક વર્ષોમાં ગુજરાતના પ્રગતિશીલ ખેડૂતોની સંખ્યા વધવાની સાથે રાજ્યમાં ખેતઓજારોનો ઉદ્યોગ કૂદકે ને ભૂસકે વિકસી રહ્યો છે. અત્યારે રાજ્યનો પ્રગતિશીલ ખેડૂત માત્ર બહારના રાજ્યમાંથી જ નહીં પરંતુ વિદેશમાંથી નવીન ખેત ઓજારો લાવીને નવીન પદ્ધતિથી ખેતી કરવા લાગ્યો છે. રાજ્યમાં ખેતીમાં મશીનીકરણ વધવાની સાથે ખેડૂતો નવી નવી ટેકનોલોજીનાં ખેત ઓજારો વસાવવા લાગ્યા છે, જેમાં કમ્બાઇન હાર્વેસ્ટર, સુગર કેન હાર્વેસ્ટર જેવાં ઓજારોનો સમાવેશ થાય છે.

  કૃષિ ક્ષેત્રે નવી પેઢીએ પગરવ માંડતા યુવાન ખેડૂતો દેશ-વિદેશની ટેકનોલોજી ઘર આંગણે લઈ આવ્યા છે. સરકારની વિવિધ રોજગારી યોજનાઓને પગલે ખેતમજૂરોની સંખ્યામાં ઘટાડો થવાથી ઓછા સમયમાં, ઓછા ખર્ચે જમીનની ઉત્પાદક્તા વધારવા, ફળદ્રુપતા જાળવવા આધુનિક ખેત ઓજારો આજની તાતી જરૃરિયાત છે. રાજ્ય સરકાર પણ કૃષિ ક્ષેત્રે મશીનોનો વ્યાપ વધારી ઉત્પાદક્તા અને ઉત્પાદનમાં નોંધપાત્ર વૃદ્ધિ લાવવા જાગૃત બની છે. સરકારની જાગૃતિનો એ બાબત પરથી ખ્યાલ આવી શકે છે કે ૨૦૦૯-૧૦ સુધી ખેડૂતોને ખેતી સંબંધિત વિવિધ ખર્ચમાંથી રાહત અપાવવા માત્ર બે કરોડ સુધીની જ સહાય ચૂકવાતી હતી. જ્યારે આજે ખેત ઓજારોની ખરીદી પર સરકારી સહાયનો આંકડો ૨૮૫ કરોડને આંબી ગયો છે.

   અગાઉના વર્ષોમાં ખેત ઓજારોની ખરીદી થતી ન હતી તેવું નથી. પરંતુ અગાઉના સમયમાં કૃષિમાં મશીનીકરણનો અર્થ ટ્રેક્ટર અથવા થ્રેસરની ખરીદી સુધી મર્યાદિત હતો. આજે વેરાન અને ઉજ્જડ જમીનને ખેતીલાયક બનાવવાથી લઈને વાવેતર, કાપણી અને કાપણી બાદની કામગીરીઓ માટેના મશીનો બજારમાં ઉપલબ્ધ છે. વધુમાં છેલ્લા કેટલાક સમય સુધી સરકાર મોટાભાગે ટ્રેક્ટરની ખરીદી પર જ સબસિડી ચૂકવતી હતી.

   કેન્દ્ર સરકારની આરકેવીવાય યોજના હેઠળ ખેડૂતોને ટ્રેક્ટરની ખરીદી પર સહાય ચૂકવાતી હતી. જો કે, ૨૦૧૦-૧૧માં કૃષિક્ષેત્રમાં પ્રગતિને ધ્યાને લઇ રાજ્ય સરકારે હાથ ધરેલી નવી યોજનાઓ અંતર્ગત ૨૧૦ કરોડની સહાય ચૂકવાઇ છે. જેમાં ૭૫ કરોડની માતબર રકમ માત્ર ટ્રેક્ટર પર જ ચૂકવાઇ છે. ખેડૂતોએ ગત વર્ષે ૬૦ હજારથી વધુ ટ્રેક્ટરની ખરીદી કરી છે. જ્યારે આ જ પ્રકારે રાજ્યમાં મોટાં ઓજારોમાં ૫૧ સુગર કેન પ્લાન્ટર ખેડૂતો દ્વારા સહકારી મંડળીઓ થકી ખરીદાયાં છે. જેમાં પણ ૨૪ કરોડથી વધુની સબસિડીનો ખેડૂતોએ લાભ લીધો છે.

 આ જ પ્રકારે રોટાવેટર અને સ્પ્રે પંપની ખરીદી પણ ખેડૂતોએ મોટાપાયે કરી છે. તો રાજ્યમાં કાપણી માટે ઉપયોગી એવા કમ્બાઇન હાર્વેસ્ટર પણ ખેડૂતો દ્વારા ખરીદાયાં છે. ૨૦૧૨-૧૩માં હાલમાં ખેડૂતોને ખેત ઓજારો પર સબસિડી ચૂકવવા ૨૮૫ કરોડની જોગવાઇ કરાઇ છે, પરંતુ ખેત ઓજારોની વ્યાપક ખરીદીને જોતાં આ આંક પણ ૩૦૦ કરોડ સુધી પહોંચી જાય તેવી શક્યતા રાજ્યના ખેતીવાડી વિભાગનાં સૂત્રો જણાવી રહ્યાં છે.

આ આંક ફક્ત રાજ્ય સરકાર દ્વારા ચૂકવાયેલી સબસીડીના આધારે છે. સમગ્ર ગુજરાતમાં ટ્રેક્ટરનું જ માર્કેટ રૃ. ૨૨૦૦ કરોડથી વધુનું હોવાનું મનાય છે. રાજ્યમાં ટ્રેક્ટર સિવાયના ખેત ઓજારોના વેચાણમાં પણ નોંધપાત્ર ખરીદીને ધ્યાનમાં લેતાં રાજ્યમાં ટ્રેક્ટર, થ્રેસર, પ્લાઉ, રોટાવેટર, કમ્બાઈન હાર્વેસ્ટર સહિતના કૃષિ ખેતઓજારોનું બજાર રૃ. ૪,૦૦૦ કરોડથી વધુ હોવાનું ચિત્ર ઉપસ્યું છે તથા આ બજાર ખૂબ જ ઝડપથી વૃદ્ધિ પામી રહ્યું છે.

ઓજાર    વેચાણ         સબસિડી

એમબી પ્લાઉ ડિસ્ક હેરો       ૨૮૩૭           ૩.૯૧ કરોડ

સીડ કમ ર્ફિટલાઇઝર ડ્રીલ      ૧૫૯૩           ૨.૩૨ કરોડ

રોટાવેટર  ૧૧૭૫૦          ૩૩ કરોડ

પેડી રિપર            ૧૨૪            ૪૫ લાખ

પોટેટો પ્લાન્ટર      ૧૬૯            ૨૪ લાખ

ઝીરો ટીલ સીડ કમ ડ્રીલ        ૭૩             ૧૧ લાખ

પાવર થ્રેસર          ૧૯૩૯          ૨.૨૯ કરોડ

પંપસેટ   ૧૧૭૩૯         ૧૪.૨૪ કરોડ

પ્લાન્ટ પ્રોટેક્શન ઓજાર       ૪૫૨૩૫         ૬.૩૩ કરોડ

કમ્બાઇન હાર્વેસ્ટર  ૨૬              ૭૫ લાખ

લેસર લેન્ડ લેવલર   ૪૫             ૮૪ લાખ

સુગર કેન હાર્વેસ્ટર  ૫૧             ૨૪ કરોડ

ટ્રેક્ટર      ૧૫૫૮૧         ૭૫ કરોડ
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..