ભારતમાં ડેરી ઉદ્યોગ ર૦ર૦માં રૃ.૮૪૦૦ કરોડનો થશે

વધતા જતા શહેરીકરણને લીધે દૂધનો ઉપયોગ વધ્યો : વિકાસની શક્યતા જોતાં ખાનગી રોકાણકારો પણ ડેરી ઉદ્યોગમાં ઝંપલાવી રહ્યા છે

ભારતમાં વધતી જતી માથાદીઠ આવક અને વધતી જતી ડેરી પ્રોડક્ટોની માંગના કારણે ર૦ર૦ સુધીમાં દેશનો સંગઠિત અને બિનસંગઠિત ડેરી ઉદ્યોગ બમણો એટલે કે રૃપિયા ૮૪૦૦ કરોડનો થશે.

 રોકાણકારો સંબંધિત ધંધાર્થીઓની વૈશ્વિક સંસ્થા (ઈન્વેસ્ટર રિલેશન્સ પ્રોફેશનલ્સ)ના એક અહેવાલમાં જણાવ્યા મુજબ ભારતનો સંગઠિત અને બિનસંગઠિત ડેરી ઉદ્યોગ રૃપિયા ૪૨૦૦ કરોડનો છે તે ર૦ર૦માં બમણો એટલે કે રૃપિયા ૮૪૦૦ કરોડનો થશે. ભારતમાં વધતી જતી માથાદીઠ આવક અને ડેરી ઉત્પાદનોની વધતી જતી માંગના કારણે આગામી પાંચથી છ વર્ષમાં ભારતીય ડેરી ઉદ્યોગ મોટો વિકાસદર મેળવશે તેવો અંદાજ લગાવાઇ રહ્યો છે. ડેરી ઉદ્યોગનો સંયુકત ર્વાિષક વિકાસ દર હાલ ૧પથી ૧૭ ટકા છે, જ્યારે મૂલ્યર્વિધત ઉત્પાદનનો દર ર૪ ટકાથી વધારાના દરથી વધી રહ્યો છે. ખેતી વિકાસના દરમાં ખેત ઉત્પાદન એવા દૂધનો મોટો હિસ્સો છે એટલે કે રર ટકા ફાળો છે. વૈશ્વિક દૂધ ઉત્પાદનમાં ૧પ ટકા દૂધ ઉત્પાદન સાથે ૧૯૯૯માં ભારત વિશ્વનો મોટો દૂધ ઉત્પાદક દેશ બન્યો છે. ડેરી ભારતનો પરંપરાગત વ્યવસાય છે, તેના વિકાસની મોટી શક્યતાને લઈ રોકાણકારોનું ધ્યાન આ ઉદ્યોગ તરફ ખેંચાયું છે.  હાલમાં સ્થાનિક રોકાણકારોની રોકાણ વધારવાની ક્ષમતા, અન્ય કંપનીઓ દ્વારા ડેરી ઉદ્યોગમાં વૈવિધ્યકરણ અને ખાનગી મૂડી રોકાણકારો, વિદેશી સંસ્થાઓના પ્રવેશને ધ્યાને લેતાં આગામી ર૦ર૦ સુધી તો આ ઉદ્યોગ મોટા વિકાસદર તરફ આગળ વધતો રહેશે તેમ એક અહેવાલ જણાવે છે.

હાલ શહેરીકરણ વધી રહ્યું છે ત્યારે લોકોની દૂધની વપરાશની રીત પણ બદલાઈ છે ત્યારે પ્રવાહી દૂધ વ્યવસાયમાં મૂલ્યવર્ધન થતા નફો બે ગણો વધ્યો છે.  એકલા દૂધ ઉત્પાદનની જ વાત કરીએ તો દેશમાં હાલ ૧ર.પ કરોડ ટન દૂધ ઉત્પાદન થાય છે તે આગામી દિવસોમાં વધીને ર૦ કરોડ ટને પહોંચવાની શક્યતા છે. સરકારને પણ આ ઉદ્યોગના વિકાસની શક્યતાઓ દેખાઈ રહી હોય દેશના વિવિધ ભાગોમાં ફૂડ પ્રોસેસિંગ ઉદ્યોગ સ્થાપવા માટે રોકાણકારોને માર્ગદર્શન, પ્રોત્સાહન પૂરું પાડી રહી છે.

અત્રે એ યાદ આપીએ કે ડેરી ઉદ્યોગમાં ૧૯૯૧માં ખાનગી રોકાણકારોના પ્રવેશનાં ધારાધોરણ હળવાં કરવામાં આવ્યાં છે અને કેટલાય ખાનગી રોકાણકારો વિવિધ વિસ્તારોમાં વધારાના દૂધ ઉત્પાદન માટે પ્રોસેસિંગ સુવિધાઓ ઊભી કરી રહી છે.
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..

મકાઈનું ઉત્પાદન વધવાની શક્યતાથી ભાવ દબાશે

અમેરિકામાં બાયોફ્યુઅલ અને ઇથેનોલનો વપરાશ ઘટાડવાની પર્યાવરણ રક્ષણ એજન્સીએ દરખાસ્ત કરતાં વૈશ્વિક બજારમાં ગાબડાં પડયાં

રાજ્યમાં મધ્ય ગુજરાતમાં મોટાપાયે ખેડૂતો મકાઈની ખેતી કરે છે. રાજ્યમાં ચાલુ ખરીફ સીઝનમાં ૩.૪૮ લાખ હેક્ટરમાં વાવેતર થયું છે. રાજ્યમાં મકાઇનો સરેરાશ વાવેતર વિસ્તાર ૪ લાખ હેક્ટર છે. ગત ખરીફમાં પોણા ચાર લાખ હેક્ટરમાં આ સમયગાળા દરમિયાન વાવેતર થયું હતું. દેશમાં મકાઇનો વાવેતર વિસ્તાર ૧૧ ટકા વધીને ૮૨.૨૪ લાખ હેકટર થયો છે.

સારા વરસાદને પગલે મકાઈનો વાવેતર વિસ્તાર ઊંચકાયો છે. મકાઈનો ખાદ્યપદાર્થો ઉપરાંત ઇંધણ બનાવવા માટેનાં વિવિધ તેલ મેળવવામાં ઉપયોગ થતો હોવાથી મકાઇની વૈશ્વિક માંગ વધી રહી છે. જોક, ચાલુ વર્ષે મકાઇના પુરવઠાનો સ્ટોક જોતાં ભાવો દબાયેલા રહે તેવી શક્યતા છે. ગત વર્ષે ખરીફ સીઝનના કૃષિ વિભાગે બહાર પાડેલા પ્રાથમિક અંદાજમાં મકાઈનું ઉત્પાદન ૧૬૦ લાખ ટન થવાની શક્યતા દર્શાવી હતી. ચાલુ વર્ષે પ્રથમ અંદાજમાં મકાઇનું ઉત્પાદન ૧૭૮ લાખ ટન થવાની સંભાવના દર્શાવાઈ છે. ઓક્ટોબરના અંતમાં વરસેલા વરસાદે રવી સીઝનનેે પણ ફાયદો કરાવતાં રવીમાં પાકતી મકાઇના ઉત્પાદનમાં વધારો થવાની શક્યતા છે. રવી સીઝનમાં ૬૦ લાખ ટન મકાઇનું ઉત્પાદન થાય છે. જેમાં ચાલુ વર્ષે વધારો નોંધાશે. આમ રવી અને ખરીફનું ઉત્પાદન ૨૫૦ લાખ ટનને આંબે તેવી શક્યતાઓ છે. મકાઇના આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં આર્જેન્ટિના, બ્રાઝિલ અને કાળા સમુદ્રના દેશોમાં પણ મકાઇનો મોટો પાક ઊતર્યો હોવાથી મકાઇનો વૈશ્વિક પુરવઠો વધુ રહેવાની શક્યતા છે. વૈશ્વિક બજારમાં ગત સપ્તાહે મોટાં ગાબડાં પડયાં હતાં અને ભાવ ૩૬ મહિનાની નીચી સપાટીએ પહોંચી ગયા હતા.

અમેરિકામાં મકાઇનો પાક ધારણા કરતાં વધુ આવવાની જાહેરાતથી બજારમાં કડાકો બોલી ગયો હતો. શિકાગો વાયદો ૪.૩૨ ડોલરની સપાટી પર પહોંચી ગયો હતો. આ સપ્તાહે પણ બજારમાં ઘટાડો જોવા મળે તેવી સંભાવના છે.

અમેરિકામાં બાયોફ્યુઅલ અને ઇથેનોલનો વપરાશ ઘટાડવાની પર્યાવરણ રક્ષણ એજન્સીએ દરખાસ્ત કરતાં અમેરિકાના આ સમાચારે મકાઇ બજારમાં ગાબડાં પાડયાં હતાં. 

મકાઇનું મોટું વાવેતર કરતા આંધ્રપ્રદેશ, કર્ણાટક, મહારાષ્ટ્ર અને મધ્યપ્રદેશમાં વરસાદ સારો રહ્યો છે. જ્યાં ઉત્પાદન વધવાની શક્યતા છે. હવે બજારમાં ખરીફ પાકનું આગમન થવાની શક્યતાઓ વચ્ચે મકાઇના ભાવમાં ગાબડાં પડવાની શક્યતાઓ છે.
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..

શાકભાજીના ઉત્પાદનમાં ૩ ગણો વધારો

દેશમાં શાકભાજીનું ૧૫૦૦થી ૧૬૦૦ લાખ ટન ઉત્પાદનઃ ગુજરાતમાં સાડા પાંચ લાખ હેક્ટરમાં થતા વાવેતરથી ૧૦૦ લાખ ટન જેટલું થતું ઉત્પાદન

દુનિયાના ૨૦૦ દેશોમાં શાકભાજીના થતા ઉત્પાદનમાં ભારતનું સ્થાન ચીન પછી બીજા ક્રમે છે. વિશ્વના કુલ શાકભાજીના ઉત્પાદનમાં ભારતનો હિસ્સો ૧૫ ટકા છે. દેશમાં શાકભાજીનું વાવેતર ૯૦ લાખ હેક્ટરથી વધુ વિસ્તારમાં અને ઉત્પાદન ૧૫૦૦થી ૧૬૦૦ લાખ ટન જેટલું રહે છે.

૨૦૧૧-૧૨માં ૮૯ લાખ હેક્ટરમાં વાવેતર થતાં ઉત્પાદન ૧૫૬૩ લાખ ટન થયું હતું. દેશમાં સૌથી વધુ શાકભાજીનું ઉત્પાદન બટાટા, ડુંગળી, ટામેટાં, કોબીજ અને ફ્લાવરનું થાય છે. રાજ્યમાં પણ સાડા પાંચ લાખ હેક્ટરમાં શાકભાજીનું વાવેતર થતાં શાકભાજીનું ઉત્પાદન ૧૦૦ લાખ ટનની આસપાસ રહે છે.

દેશમાં વત્તા ઓછા પ્રમાણમાં ૧૦૮ પ્રકારના શાકભાજીનું વાવેતર થાય છે. ગુજરાતમાં ખેડૂતો સજાગ બનતાં છેલ્લા દાયકામાં શાકભાજીના ઉત્પાદનમાં ત્રણ ગણો વધારો નોંધાયો છે. દેશમાંથી ૨૦૧૧-૧૨માં ૩ હજાર કરોડના શાકભાજીની નિકાસ પાકિસ્તાન, સાઉદી અરબ, યુ.કે, અને નેપાલ જેવા દેશોમાં કરાઇ હતી.
published in Gujarat leading agriculture news paper Agro sandesh..